Karadeniz’de çevresel iş birliği, 1992 bükreş sözleşmesi

Uluslar arası politikada iki karşıt blok arasında esen soğuk savaş rüzgarları bir bakıma Karadeniz’in kaderini de tayin etmiş ve Karadeniz kıyı alanları ve deniz çevresi uzunca bir süre, bölge devletlerinin iş birliği yapabilecekleri bir oluşumdan yoksun bırakılmıştır. Kıyıdaş devletlerin çevre sorunlarını gözardı etme yanılgısını sürdürmeleri, Karadeniz'deki çevre sorunlarını, zaman içinde daha da dramatik hale getirmiş ve Karadeniz yalnızca son otuz yıl içinde, havza içinde yerleşik 160 milyon insanın fosfor, inorganik azot, petrol, cıva, nükleer madde gibi zehirli atıkları için dev bir çöplük, Avrupa’nın yarısı için kanalizasyon çukuru haline gelmiştir. Uzun süre kendi kaderine bırakılmanın etkisiyle Karadeniz, ekolojik çöküntü içine girmiş, “ölmekte olan denizler” kategorisinde, Aral Denizi ve Hazar Denizi ile birlikte anılır hâle gelmiştir. Karadeniz’e kıyısı olan Türkiye, Rusya, Ukrayna, Romanya, Bulgaristan ve Gürcistan’ın bir araya gelerek kabul ettikleri ve hukuksal alt yapısını sırasıyla 1992 Bükreş SözleşmesiT, 1993 Odessa Bildirgesi ile 1996 Karadeniz Stratejik Eylem Planı’nın oluşturduğu Karadeniz Çevre Programı ile bölge devletleri, Karadeniz çevre sorunlarına ilişkin ortak önlemler alma çabası içine girmişlerdir. Bu çalışmada Karadeniz çevre sorunları ve bu sorunlara çözüm bulmak amacıyla oluşturulan bölgesel deniz programı, 1992 Bükreş Sözleşmesi çerçevesi içinde kalınarak, uluslar arası hukuk açısından incelenmektedir.

Karadeniz ,

Çevresel İş Birliği ,

1992 Bükreş Sözleşmesi ,

In a period of only three decades, the Black Sea which is regarded as the most seriously degraded regional sea has deteriorated dramatically in terms of its water quality, biological diversity, habitats, fisheries resources, aesthetic and recreational value. The Black Sea ecosystem which is vulnerable to negative impacts of pollution has been used as a dumping ground and a draining basin for vast quantities of industrial, agricultural and nuclear wastes generated by 160 million people inhabiting the Black Sea drainage basin, including the population residing in one third the land area of continental Europe. The environmental crisis now facing the region has been exacerbated by the foreign policy priorities of these states which were greatly shaped under cold war conditions. The Black Sea littoral states' reluctance on environmental issues was faded out by the end of cold war and a series of regional cooperative efforts have been initiated. In this paper, the state of the environmental degradation of the Black Sea and the institutional and legal characteristics of the regional cooperative action provided by the 1992 Bucharest Convention will be analysed.

Black Sea ,

Environmental Cooperation ,

1992 Bucharest Convention ,