Makale özeti ve diğer detaylar.
Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığı içinde, aynı kavram alanına sahip çok sayıda söz vardır. Bu sözlerin belirlenmesi, Türk dilinin ifade gücünün ortaya konma-sı ve standart Türkçenin etkisi altında erimeye yüz tutan ağızlardaki söz varlığının kategorik olarak kayıt altına alınması açısından önemlidir. Bu çalışmada, ulaşılan kaynaklardan hareketle, Türkiye Türkçesi ağızlarında, anlamı veya anlam birimcik-lerinden biri; birden, birdenbire, ansızın, aniden, ani, bir anda gibi ifadelerle kod-lanmış sözler belirlenmeye çalışılmıştır. Taramalar sonucunda, bu özellikte toplam beş yüz bir söz tespit edilmiş, büyük çoğunluğu ses yansımalı ve türevdeş olan bu sözler, görev ve yapılarına göre sınıflandırılmıştır. Yapılan sınıflandırmaya göre, sözlerin % 64.07'sinin zarf, % 28.34'ünün fiil, % 6.98'inin ad veya adlaşmış sıfat, % 0,5'inin ünlem görevinde kullanıldığı tespit edilmiştir. Yine bu sözlerin; % 72,05'nin türemiş, % 14,77'sinin birleşik yapıda, % 7,18'inin kök halinde, % 5,78'nin ikileme, % 0,19'unun cümle kuruluşunda olduğu saptanmıştır.
There exist many statements with the same field of concept in the vocabu-lary of the dialects of Turkish. Determination of these statements is of great impor-tance in terms of revealing the power of expression of the Turkish Language and of categorically recording the vocabulary of the dialects fading into oblivion under the effect of the standard Turkish. In the present study, it was aimed to determine the statements meanings or an alloseme of which are coded with the expressions such as "birden, birdenbire, ansızın, aniden, ani, bir anda" in the dialects of Turkish based on the sources found. Based on scans conducted, five hundred one statements were found of such quality. These statements most of which are sound imitative and derivative are classified according to their roles and natures. Based on the classifi-cation made, it was determined that 64.07% of the statements are used as an ad-verb, 28.34% are used as a verb, 6.98% are used as a name or a nominalized adjec-tive while 0.5% are used as an exclamation. It was also determined that 72.05% of these statements are derived, 14.77% of them are compounds, 7.18% of them are radical, 5.78% of them are reduplications while 0.19% of them are used in a sen-tence structure.