Ifade özgürlüğü açısından ağ tarafsızlığı kavramı vetürkiye’deki hukuki düzenlemeler ve pratik uygulamaları/net neutrality concept in terms of freedom of expression and its applications in turkey

‘Ağ tarafsızlığı’ (net neutrality), İnternet’in yaygınlaşmaya başladığı ve gündelikhayatın vazgeçilmezleri arasına girdiği 1990’ların sonunda ortaya atılmış ve hakkındakitartışmaların hala yoğun biçimde sürdüğü bir kavramdır. Kısaca ‘ağ tarafsızlığı’ olarakadlandırılan bu kavramın pek çok boyutu vardır. Esas meselenin ‘katmanlı erişim’ (accesstiering) olduğu tartışmada, ana hedef, İnternet servis sağlayıcıların ve hükümetlerinİnternet’teki tüm veriye eşit şekilde davranması ve kullanıcı, site, içerik, uygulama veiletişim tarzı ve benzeri kriterler bakımından ayrımcı ya da farklı uygulama yapmamasıdır.İnternet, gerek devletler gerekse şirketler tarafından düzenlenmeye ve etkilenmeye açıkbir alandır; ağ tarafsızlığı ise, bir bakıma İnternet’in nasıl düzenleneceği noktasında çokkatmanlı ve çok boyutlu bir tartışmanın genel adıdır. Ağ tarafsızlığı tartışmasının temelvurgusu İnternet’in kullanıcılara tarafsız olması vurgusudur. Özellikle 2000’li yıllardanitibaren ağ tarafsızlığı kavramı ABD’de sıkça tartışılmaya başlanmıştır. En önemli ağtarafsızlığı tartışmalarından bir olan ABD’nin en büyük cep telefonu operatörü olanVerizon Communication ile Federal İletişim Komisyonu (FCC) arasındaki tartışma haladevam etmektedir. Ağ tarafsızlığını savunan yaklaşımlar içerik sağlayıcıların yasal birdüzenleme yapılmaması halinde ayrımcı davranabileceklerini bunun da ağ tarafsızlığınıengelleyeceğini öne sürerken ağ tarafsızlığına karşı olanlar ise teknik ve iş modelininyenilenemeyeceğini öne sürmektedir. Özellikle İnternet’in demokratik karakteri ağtarafsızlığı tartışmalarında ön plana çıkmaktadır. Dikey bütünleşik İSS’lerin içeriküzerinde ayrımcılık yapması demokratik bir tartışma ve kamusal alan için gerekli olanerişim hakkını kısıtlayabilmektedir.Ağ tarafsızlığı kavram olarak ifade özgürlüğü ile doğrudan ilişkilidir. Ağ tarafsızlığı klasiksansür yapısı ve araçlarından da farklıdır. İhtiyaç bazlı ya da doğrudan engellemeler vebenzeri biçimlerde İnternet’teki veri trafiğinin ticari, reklam, güvenlik gibi amaçlarlaengellenmesi yahut denetlenmesi, gözetlenmesi, İnternet kullanıcılarını, özellikledüşüncelerini ifade etme, fikirlerini yayma noktasında, ‘doğrudan’ ve çoğunlukla‘habersiz’ bir engellemeye maruz bırakmaktadır. Örneğin DPI (deep packet inspection)teknolojisi katmanlı erişimin bir biçimidir; ‘İnternet trafiğinin tanımlanması,sınıflandırılması, gözetlenmesi ve denetlenmesi’ için ağ operatörlerine (ya da İnternetservis sağlayıcıları vb) izin veren bir uygulamadır. Giderek yaygınlaşan DPI teknolojisi,hem ağ tarafsızlığı hem de ifade özgürlüğü tartışmasının sınırlarını çizmek bakımındanönemlidir. DPI uygulamaları, hem gizliliği hem de iletişim özgürlüğünü ihlal ederekifade özgürlüğünü kısıtlayabilmektedir. DPI teknolojisi ile şirketler ve hükümetler, hangiverilerin, kime ne şekilde ulaşabileceğine ya da ulaştırılmayacağına karar verebilmegücüne sahip olmuşlardır. Öte yandan ağ tarafsızlığında, farklı bağlamlarda, farklıiçeriklerle tartışılmaktadır, kamu yararının hukuki, pratik ve ticari fikirlerle bir aradadüşünülmesi söz konusudur.Bu çalışmada, ağ tarafsızlığı kavramı açıklanmaya çalışılacak, bu kavramın ifadeözgürlüğü ile ilişkisine değinildikten sonra, Türkiye özelindeki hukuksal düzenlemelerve pratik uygulamaları örneklenmeye çalışılacaktır.

Ağ tarafsızlığı ,

ifade özgürlüğü ,

İnternet ,

‘Net neutrality’ is a term, which appeared at the end of 1990’s when the Internetstarted spread and be one of the indispensables of live. Moreover, it is such a termthat discussions over it have still been continuing. The concept, which can shortlybe described as ‘the Internet objectivity’, has many dimensions. The main aim inthe discussion where the basic problem is ‘access tiering’ is to have Internet serviceproviders and the government to treat all the data located on the Internet evenly, andto have them not to do discriminatory or different treatments in terms of site, content,application and similar criteria. Internet is an area, which is vulnerable to be formedor affected by either governments or corporations, or both; on the other hand, ‘netneutrality’ is the common name of a multi-level and multidimensional discussion onhow the Internet should be formed. The basic emphasis of net neutrality is that theInternet should be neutral for the users. Net neutrality concept has been argued in theUSA, especially, since 2000’s. One of the most important arguments on net neutralityhas been continuing between one of the biggest cell phone operator in the USA, VerizonCommunication and Federal Communication Commission (FCC). While approachesdefending Net neutrality claim that if no legal regularities is held, then content (service)providers will be discriminative, thus resulting in preventing net neutrality, others whoare against net neutrality claim that technical and business model will not be renewed.The democratic character of the Internet stands out in the net neutrality arguments.The fact that vertically integrated ISP’s make discriminations on content limits theaccess rights needed for a democratic discussion and public sphere.‘Net neutrality’ is a concept, which is closely related to freedom of expression. Netneutrality is also different from classical censor structure and tools. Blocking, inspecting, or monitoring the data flow on the Internet in terms of commercial, advertisements orsecurity either because of needs or directly cause Internet user be prevented directlyor mostly without warning especially in terms of expressing their ideas, and spreadingtheir ideas. For example DPI (deep packet inspection) technology is a kind of multilevelaccess, which allows web operators (or Internet service providers, etc.) to define,classify, observe, and inspect traffic on the Internet. DPI technology, which is gettingmore important and widespread, is important to draw the borders of discussions onboth net neutrality and freedom of expression. DPI applications could limit freedom ofexpression by violating both secrecy and freedom of communication. With the help ofDPI technology, corporations and governments gained the power of determining whichdata to be given to who, or even whether to be given. On the other hand, ‘net neutrality’has also been discussed in relation to different concepts with different contents. Publicwelfare should be thought together with judiciary, practical and commercial ideas.In this study, the concept of ‘net neutrality’ will be defined, and after its relation withfreedom of expression made clear, judiciary arrangements and practical applications ofit would be exemplified in Turkey.

freedom of expression, ,

Internet, ,

access to content, ,

DPI ,