Antik yunan seramiklerdeki haç ve çarkıfelek simgeleri ve bunların avrasya, anadolu ve mezopotamya kültürlerindeki muhtemel kaynakları

Antik Yunan dünyasının Geometrik olarak adlandırılan çağında ortaya çıkan seramikler ister kesin hesaplanmış orantılı biçimleri, ister süslemeleri ile tam anlamıyla bu tanıma uymaktadırlar. Net hatlarıyla seçilen bu dönem dekorları arasında haç ve çarkıfelek simgelerinin de uygulandığı dikkati çekmektedir. Seramik kapların yuvarlak simetrik biçimleri ile doğrudan bağlantılı olmayan bu motifleri ustalar bazen dolgu elemanı olarak, bazen formu çepeçevre saran ince veya geniş bordürler içindeki bölümlerde diğer motifler ile dönüşümlü, bazen ise taban veya göbek kısımlarında uygulamaktadırlar. Eşit kenarlı haçın geliştirilmesiyle ortaya çıkan düz açılı dört kollu antik gamalı haçı, Yunan seramiğinin gözde motifi olan meandr'ın da oluşmasını sağlamış olmalıdır. Farklı kültürlerde, birbirinden uzak coğrafyalarda ve çeşitli malzemeler üzerinde karşımıza çıkan haç ve çarkıfelek simgelerinin Paleolitik çağdan itibaren kullanıldığı bilinmektedir. Bu simgelere Çatalhöyük mühürlerinde, Eski Mısır, İskandinavya, Hindistan, Mezopotamya, Güney Sibirya, Altay ve Orta Asya sanat ve mimarisinde rastlamak mümkündür. Henüz dini hüviyet kazanmamış olan haçın bu kültürlerde ortak evrensel bir anlam taşıdığı varsayılmaktadır. Ortaçağ Türk İslam sanatında uygulanan haç ve çarkıfelekler, belli ki Hıristiyanlık öncesi dönemin geleneğini yaşatmaktadırlar. Araştırma makalesinde haç ve gamalı haç motiflerinin Antik Yunan seramiklerindeki kullanım şekli, konumu ve ikonografisi incelenecek, buradaki simgeler erken dönem Avrasya, Mezopotamya ve Anadolu örnekleri ile karşılaştırılarak benzer ve farklı yönleri değerlendirilecektir. Tarihî çerçeve olarak Hıristiyanlık öncesi dönem ele alınacaktır.

Antik Seramik ,

Haç Ve Gamalı Haç Motifi ,

Erken Çağ Kültürleri ,

Geometrik Tarz ,

The ceramics that emerged in the Antique World's period called Geometric age are exactly fit in this definition in terms of both their precisely calculated proportionate shapes and their embellishments. It attracts one's attention that in this period motifs of the cross and gammadion were also applied among the decorations of this period recognized with their clear-cut lines. Masters sometimes used these symbols that have no direct link with round symmetrical shapes as filling materials, sometimes alternatively placed them with other motifs in the sections located in thin or wide rims that surround the form and sometimes they embedded these in the shoulders of vases individually or in groups. The gammadion that emerged as a result of the development the equilateral cross must have given birth to the meander, the favorite motif of the Greek ceramics. That the motifs of the cross and gammadion seen in various cultures, places far from each other and on various materials have been known since the Peleolithic ages attacts attention. It is possible to encounter these symbols in Çatalhöyük seal Ancient Egypt, Scandinavia, India, Mesopotamia, South Siberia, Altai and Central Asia art and architecture. We should accept that the cross, which had not gained a religious identity yet, carried a different universal meaning in these ages. For example, the cross and gammadion used in the Turkish Islamic art of the Middle Ages must have been applied with their archaic pre-Christian meaning. In this article, the way the cross and gammadion motifs were used in Antique ceramics, their location and iconography will be examined and the place of these symbols in Early Eurasia, Mesopotamia and Anatolia cultures will be researched too. Also will be compared the application method and iconography these motifs to see the similar and different implementation ways. Date of pre-Christian era will be prefered as a historical frame.

Antique Ceramics, ,

Geometric Style, ,

The Cross And Gammadion Motifs, ,

Culture Of Early Ages ,