Said halim paşa düşüncesinde değişim ve süreklilik: muhafazakâr-reformcu islâmcılığın oluşumu

Bu makalede İslâmcı düşünürlerden Said Halim Paşa’nın sosyal ve siyasal düşüncesi sistematikleştirilerek analizedilecektir. Ona göre, on dokuzuncu yüzyılın başlarında İslâm dünyası ve Osmanlı toplumu kimlik ve değerler alanında ciddi bir buhran yaşamaktadır. Onun entelektüel çabalarının ana amacı, buhranın nedenlerini anlamak ve buhrandan çıkışın yolunu bulmak olmuştur. Döneminin aydınlarından farklı olarak, yaşanan bunalımın sadece siyasal boyutlu olmadığına dikkat çekmektedir. Ona göre, sorunların kaynağında “bağnazlık” ve “taklitçilik” gibi iki zihniyet bulunur. Bu eğilimler, toplumun zaman, mekân, kültür ve din gerçekliğine uygun biçimde değişimine (tekâmülüne) engel olmaktadır. Toplumun kurtuluşunu, kendi değerlerine yönelmekte ve bu değerleri Batı’daki maddî kalkınma araçlarıyla sentezlemekte bulmaktadır. O toplumun İslâm medeniyetine bağlı kalarak ve Batı medeniyetinden faydalanarak tekâmülünün (modernleşmesinin) mümkün olduğu tezini savunmakla, Türkiye’de Genç Osmanlılarla başlayan “muhafazakâr reformcu”düşüncenin önemli halkalarından biri haline gelişmiştir. Çalışmada muhafazakâr ideolojinin sosyoloji yaklaşımı hakkında girişten sonra, Said Halim’in toplum ve devlet felsefesi; sosyal ve siyasal sorunlar hakkındaki analizleri; bu sorunlara getirdiği çözüm öneriler ele alınacaktır.

,

Reformcu İslâmcılık ,

Said Halim Paşa ,

Değişim Ve Süreklilik ,