Bir balkan şehri olarak üsküp’te şikâyet hakkinin kullanimi ve şikâyet mekanizmasi (1649-1675)

Osmanlı Devleti'nde adaleti sağlamanın önemli bir husus olduğu bilinmektedir. Bu yüzden adaleti sağlamak üzere çeşitli müesseseler geliştirilmiştir. Bu müesseseler, yerine getirdikleri birçok işlevin yanında, şikâyet hakkının kullanımı amacıyla teşkil edilen şikâyet mekanizması için de kullanılmışlardır. 17. yüzyılın ikinci yarısına kadarki dönemde Divan-ı Hümayunda şikâyet hakkının kullanımının bir ürünü olan hükümler, mühimme defterlerine kaydediliyordu. 1649 yılında dönemin bürokratik ihtiyaçları çerçevesinde yaşanan ihtisaslaşmaya uygun bir şekilde şikâyet defterleri ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada 1649-1675 yılları arasında şikâyet mekanizmasının Üsküp ayağı, şikâyet defterleri çerçevesinde ele alınacaktır. Şikâyet konularının oluşum süreci, şikâyet etme biçimleri, şikâyetlerin çözüm mercileri, çözüm yöntemleri ve şikâyet konuları Üsküp bağlamında incelenecektir. Bunun için dönemi kapsayan şikâyet defterleri taranmış ve içlerinde Üsküp ile ilgili olan hükümler incelemeye alınmıştır. Tespit edilen hükümler çerçevesinde, bu dönemde Üsküp'ten İmparatorluk merkezine ve doğal olarak şikâyet defterlerine yansıyan başlıca şikâyet konularını, zulüm, eşkıyalık, gasp, alacak davaları, vakıf meseleleri, görev ihlali ve miras ihlalleri şeklinde sıralamak mümkündür.

Şikâyet Mekanizması ,

Şikâyet Defterleri ,

Osmanlı İmparatorluğu ,

Üsküp ,

It was important to dispense justice in the Ottoman Empire. Because of this, various establishment have been developed and organised. One of these establishment was the complaint mechanism for using of the right to complain. In the "Divan-ı Hümayun", records of complaint was registered to the books of mühimme until the second part of 17th century. The "books of complaints" emerged in 1649. In this study, the part of Skopje of complaints mechanism, dated 1649-1675 will be examined according to the books of complaints. And also the formation process, formats, aplication boards of the complaints, methods of solution and topics of the complaint in the context of Skopje will be analised. This paper will be limited with just "books of complaint" that recorded in the Prime Ministry Ottoman Archives. These books were reviewed and also hüküms(imperial edicts) which are related to Skopje were analyzed. In the examined documents, it has been understood that complaint topics were about oppression, debts, waqf, breach of duty, bandit, heritage, extortion.

Complaint Mechanism, ,

Books of Complaints, ,

Ottoman Empire, ,

Skopje ,