Ortaçağ türk mimarlığında eyvan kullanımında mekan-işlev ilişkisi

Tüm Yakın Doğu ve Asya mimarlığında köklü geçmişi olan eyvan İslam mimarlığının adeta bir sembolü olmuş ve hemen hemen her yapı tipinde başarıyla kullanılmıştır. Üç tarafı ve üstü kapalı, önü açık bir mekân olan eğrisel örtüyle örtülü eyvan Ortaçağ Türk mimarlığında mekan kuruluşu ve yapı biçimlenmesinde belirleyici öğe, temel birim olarak konuttan hamama varan çok geniş bir tipolojide kullanım alanı bulmuştur. İlk olarak Horasan ve Maveraünnehir bölgesindeki konutlarda kullanılan eyvan işlevselliği kadar içerdiği sembolizm ile de bu dönem mimarlığında kendine yer bulmuştur. Bazen bir portal, bazen bir geçiş birimi, bazen bir oda veya taht salonu olan eyvan en yaygın kullanım şeması olarak 4 eyvanlı avlu/sofa kurgusunda tercih edilmiştir. Dört eyvanlı avluya/sofaya yüklenen anlam ise planın işlevselliğinin çok ötesindedir.

Eyvan ,

merkezi mekan ,

Ortaçağ Türk Mimarlığı ,

tipoloji ,

The iwan, which has a deep-rooted history in near eastern and Asian buildings, is a landmark of Islamic architecture. Iwans are used in all building typology, such as vernacular and public architecture. Iwans have an especially important role in Turkish architecture, both in spatial organization and in forming typologies. An iwan is covered on three sides and can be used as portal, interconnection unit, room or royal room, but its most prevalent usage is in the form of four-iwan courtyard. This schema has both a functional role and symbolic meaning as evidenced by the first iwans, found in the houses of Horasan and Maveraunnehir.

Iwan ,

central space ,

Middle Age Turkish Architecture ,

typology ,