Türk dış politikasında çok taraflılığa geçiş çabaları: 1965 çok uluslu güç projesi ve 1 mart 2003 tezkeresi

Bu çalısmada, biri Soğuk Savas diğeri ise Soğuk Savas sonrası dönemin iki örnek olayında Türkiye'nin dıs politika eğilimleri karsılastırılarak analiz edilmektedir. Ele alınan ilk örnek olay Amerika Birlesik Devletleri (ABD)'nin 1965 yılında ortaya koyduğu Çok Uluslu Güç Projesi, ikinci örnek olay ise 2003 Irak Savası'nda ABD'nin Irak'a yaptığı müdahaleye karsı Türkiye'nin tutumudur. Birinci örnek olayda Türkiye projeden çekilerek, ikincisinde ise Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 1 Mart 2003'te, Irak krizi konusunda kabul ettiği karar ile ABD dıs politikasının karsısında yer almıstır. Bu çalısma, Türkiye'nin söz konusu iki örnek olaydaki izlediği tutumun nedenlerini ele alarak bu iki örnek olayın Türkiye'nin çok taraflı bir dıs politikaya yönelisinde ne düzeyde bir ivmelendirici etki (katalizörlük) yarattığını ve bu etkinin Türk-Amerikan iliskileri üzerindeki yansımalarını tartısmaktadır. Bu bağlamda söz konusu örnek olaylar çerçevesinde iddia edilen, uluslararası sistemin farklı dönemlerinin kendine özgü özelliklerinin ve isleyis sistemlerinin farklılığına rağmen Türk dıs politikasında çok taraflılığı tetikleyen öğenin ABD ile iliskilerdeki beklenti farklarının yarattığı gerilimler olmasıdır.

Türk-Amerikan İlişkileri ,

Çok Uluslu Güç ,

1 Mart 2003 Tezkeresi ,

Çok Taraflı Dış Politika ,

In this research Turkey's foreign policy tendencies on two case studies, one Cold War and one post-Cold War were analysed in comparison. The first case is the US Project of Multilateral Force (1965) and the second one is Turkey's stance to the US intervention in Iraq during the 2003 Iraq War. In the both cases Turkey stood against the US foreign policy decisions first by its withdrawal from the Multilateral Force project and second by the Turkish Grand National Assembly (TGNA)'s decision on the US involvement in Iraq on the 1st of March. The study elaborates the reasons behind these two cases and discusses their level of being two catalysts for Turkey's multifaceted foreign policy tendencies and their reflections on Turkish-American relations. This study argues that, within the framework of above-mentioned case studies, the trigger for Turkey's multilateral foreign policy was the strain in the relations between Ankara and Washington caused by the gap between their foreign policy expectations even though different historical segments of the international system had differing pecularities.

Turkish-American Relations, ,

Multi-faceted Foreign Policy, ,

Multilateral Force, ,

1 March Tezkere Crisis ,