Cumhuriyet türkiyesi’nde modernleşme ve bürokratik vesayet

Bu çalısma, Cumhuriyet dönemi Türk siyasetinin en önemli tartısma konularından biri olan “bürokratik vesayet” konusu üzerinedir. Çalısma, temel olarak, bürokrat seçkinlerin bu vasi konumunu hangi gerekçelere dayandırdıkları sorusu etrafında sekillenmistir. Ulasılan sonuç, 1950’ye kadar tam vesayet ve 1960 sonrasında ise bir yarı vesayet rejimi biçiminde karsımıza çıkan bu yapılanmanın, aydın-bürokratların modernlik algıları ve modernles(tir)me yöntemlerinin bir uzantısı biçiminde ortaya çıktığıdır. Bürokrasinin, toplumsal hiyerarsideki geleneksel konumunu koruma refleksinin de bu yarı vesayet rejiminin kurulmasında etkili olduğu bu çalısmanın iddialarından bir diğeridir. Cumhuriyet seçkinleri, demokrasiyi, kayıtsız sartsız çağdaslasma projesinin bir parçası olarak benimsemis olmakla birlikte, bunun pratiğe dökülmesini, halkın geleneksel düsünce kalıplarından sıyrılması ve aydınlatılması kosuluna bağlamıslardır. 1946 yılında daha çok dıs nedenlerle Türkiye’de çok partili hayata geçilmesi ve siyasetin toplumsal taleplere göre biçimlenmeye baslaması, halkı, henüz siyasetin öznesi olacak konumda görmeyen bürokrat seçkinler açısından temel bir rahatsızlık kaynağı olmustur. Bürokrat seçkinler bu durumda çözümü, çok partili yarısmacı bir düzen içinde bürokrasinin etkinliğini sürdürmesini sağlayacak karma bir kurumsallasma örüntüsü yaratmakta bulmuslardır. 1960 ve 1980 askeri müdahaleleri sonrasında yapılan anayasalarla siyasi iktidar, siyasi seçkinlerle bürokrasi arasında paylastırılmıs ve siyasi seçkinler kurulan bürokratik vesayet mekanizmalarıyla sıkı bir denetim altına alınmıstır.

Bürokratik vesayet ,

Bürokratik yönetim geleneği ,

Türk Modernleşmesi ,

Türk Siyaseti ,

Bureaucratic tutelage ,

This study addresses the topic of “bureaucratic tutelage”, which is one of the most important subjects of discussion in Turkish politics of Republican era. It basically explores the question on what grounds the bureaucratic elite have based their position of guardianship. The result is that this foundation which was seen as a regime of full tutelage up to 1950s and semi-tutelage after 1960 appeared as an extension of intellectual-bureaucrats’ perception of modernity and ways of modernization. The fact that the instinct of bureaucracy to protect its traditional position in social hierarchy facilitated the establishment of this semi-tutelage regime is another argument of this study. Although elite of the Republic unconditionally embraced democracy as an element of modernization project, they contended that in order to put it into practice, it is necessary for community to set aside its traditional way of thinking and be enlightened. Introduction of multi-party system, mostly due to foreign factors, in 1946, and beginning of a kind of politics which was much more shaped in accordance with the will of people, were basic sources of discomfort for bureaucratic elite who were yet to accept the ordinary people as subjects of politics. The bureaucratic elite then found a solution: to create an institutionalization of mixed nature which would ensure that effectiveness of bureaucracy in a multi-party contestant system maintains. Political power, in line with the constitutions introduced after military coups of 1960 and 1980, was distributed between the political elite and bureaucracy and the political elite were put under close supervision by way of bureaucratic tutelage mechanisms.

Bureaucratic rule tradition ,

Turkish modernization ,

Turkish politics ,