çizgisel tarihe karşı çıkışları bağlamında spengler ve toynbee’nin döngüsel tarih yaklaşımları

Yirminci yüzyıla değin, genel olarak egemenliğini sürdürmüş olan çizgisel tarih yaklaşımı, yirminci yüzyılın başında, özünde yatan ilerlemeci ve erekselci bakış açısı nedeniyle, Spengler ve Toynbee tarafından eleştirilmiştir. Her iki düşünür de ilerlemeci yaklaşımların yerine, tarihte sürekli yineleyen döngüler arayan bir başka yaklaşımı geçirmeye çalışmışlardır. Bu çabalarında genel olarak doğa bilimlerinin yöntemine öykünmüşlerdir. Bu yönde Batı merkezli dünya algısının karşısında, tüm kültür ve uygarlıkları içeren modeller ortaya koymaya çalışmışlardır. Bunu yaparken kaba bir pozitivizme batmakla suçlanmış olan her iki düşünür, söyledikleri kadar söylemlerindeki kötümser ve Batıya yönelik tespitleriyle değerlendirilmiştir. Bununla birlikte bu makalede her iki düşünür çizgisel tarihe karşı çıkışları bağlamında kendi döngüsel tarih anlayışları içerisinde ele alınmıştır. Böylece Spengler ve Toynbee’nin döngüsel tarih yaklaşımlarını açık kılmak suretiyle, onlara getirilebilecek eleştiriler de ortaya konmaya çalışılacaktır.

Spengler ,

Toynbee ,

Döngüsel Tarih ,

Çizgisel Tarih ,

İlerleme ,

As the dominant approach until the 21th century, linear history approach had been criticized by Spengler and Toynbee at the beginning of 21th century because of the intrinsic progressive a teleological perspective. Both of the philosophers had attempted to replace another approach that searches for periodical cycles in history instead of progressive approach. In this attempt, they have emulated the method of natural sciences. In this manner, they had tried to present models involving all cultures and civilizations against west-centered world perception. While doing so, both philosopher has been blamed to be sinking in a rough positivism and evaluated for their pessimistic way of stating their west-oriented determinations. Moreover, in this study both philosophers have been investigated with their own cyclical history approach besides their objection to linear history. In that by clarifying the cyclical history approach of Spengler and Toynbee, the critics of whom they have been the subject are explained.

Spengler, ,

Toynbee, ,

Cyclical History, ,

Linear History, ,

Progress ,