2012/
2011/
2010/ Makale özeti ve diğer detaylar.
В конце XIX века армянский национализм, основы которого закладывались на протяжении всего столетия, выходит на новую стадию организационного развития. Армяне понимают, что без активных действий, агитации и пропаганды они не смогут заручиться поддержкой других стран и получить помощь в деле достижения своей цели - независимой Армении. За короткий промежуток времени во многих странах формируются армянские кружки и комитеты. Среди всех новосозданных сообществ и комитетов наибольшую известность получила основанная в 1890 году партия Дашнакцутюн . Главной отличительной особенностью этой партии было то, что она выражала мнение наиболее радикально-агрессивно настроенных слоёв представителей армянского национализма. Эта особенность партии проявилась в том, что среди используемых её представителями методов достижения целей значительное место отводилось террору. Организованные дашнаками террористические акции, спровоцированные ими вооруженные восстания в Турецкой Армении, которые, в свою очередь, подготовили благоприятную почву для вмешательства во внутренние дела империи иностранных государств, постоянно искавших для этого повод, - всё это стало представлять реальную угрозу существованию османского государства. В подобной обстановке открытое выступление партии Дашнакцутюн на стороне врага Османской империи в разразившейся Первой мировой войне и принятие ей участия в военных действиях на стороне вражеских войск не оставило османскому правительству никакого иного выбора, кроме как принять закон о переселении турецких армян в 1915 г.
ХIX. yüzyılda teorik temeli oluşmuş olan Ermeni milliyetçiliği yüzyılın sonunda yeni bir aşamaya geçmekteydi. Ermeniler, propaganda, ajitasyon ve aktif faaliyet olmadan "Bağımsız Ermenistan" hedefine ulaşamayacaklarının farkındalardı. Kısa bir süre zarfında Ermeniler tarafından birçok ülkede komite ve dernekler kurulmuştur. Oluşturulan komite ve dernekler arasında en sivrileni ise 1890 yılında kurulan Taşnaksutyun partisi olmuştur. Taşnaksutyun'u diğerlerinden ayıran en önemli özellik ise Ermeni milliyetçiliğinin en radikal ve en saldırgan kesimini yansıtmasıdır. Zira kullandıkları yöntemler arasında terör faaliyetleri büyük bir yer tutmaktaydı. Partinin daha ilk programında onun temel hedefi net bir şekilde belirtilmişti: İsyan yoluyla Türkiye Ermenistanı'nın ekonomik ve siyasi bağımsızlığa kavuşturulması. Hedefe ulaşmak için uygulamaya yöneldikleri strateji iki basamaktan oluşmaktaydı. Bunlardan birincisi "gözyaşı dili": Diplomatik faaliyetler, ajitasyon ve propaganda yoluyla büyük devletlerin kamuoyunun desteğini kazanmak; diğeri ise "kılıç metodu": Türkiye'de çetelerin oluşturulması, silahlı ayaklanmaların çıkartılması ve terörün uygulanmasıydı. Rus arşiv belgeleri, kuruluşundan kısa bir süre sonra Parti'nin yoğun bir faaliyete geçtiğini, 25 yıllık sürede, devamlı olarak çeteler kurmak ve halkı silahlandırmak için çaba sarf ettiğini ve bu şekilde Osmanlı'nın içişlerine müdahale etmeye hevesli dış ülkelere uygun ortamı hazırladığını göstermektedir. 1890'lı yıllarda başlayan ve 1910'lu yıllarda geniş boyutlara ulaşan gizli ve yasadışı silah satın alımı, çetelerin kurulması, silahlı isyanların organize edilmesi sonucu Taşnaksutyun, Türk devletine karşı ciddi bir tehdit haline gelmiştir. Türkiye'nin doğusundaki 6 vilayette nüfus oranını Ermenilerin lehine değiştirmek için bölgede yaşayan Müslüman halka karşı kırım ve yağma politikaları uygulamaya başlayan Taşnaklar, Birinci Dünya Savaşı başında da Osmanlı Devleti'nin düşmanı olan Rusya'nın tarafında savaşa katılmışlar ve Osmanlı hükümeti ile uzlaşmayı katiyen reddetmişlerdir. Taşnakların yürüttüğü Osmanlı aleyhtarı bütün bu olumsuz faaliyetlere savaş şartları da eklenince, Türk hükümeti radikal bir kararla Türkiye topraklarında yaşayan Ermenileri tehcire zorlamak mecburiyetinde kalmıştır.
Sayı 13