Işârî tefsirlerde hakîkat-i muhammediyye anlayışı

Bu araştırmada, öncelikle Kur'ân-ı Kerîm'in ortaya koyduğu "beşer peygamber" tasavvuru özetlenmiş, ardından da bu tasavvura uygun olmadığı anlaşılan hakîkat-i Muhammediyye düşüncesinin ne olduğu açıklanmış, ilk defa kim(ler) tarafından dile getirildiğinin izi sürülmüş ve bu nazariyenin muhtemel yabancı kaynaklarının neler olabileceği üzerinde durulmuştur. Özellikle tasavvufî muhitte yaygın olan bu nazariyenin, sûfîler tarafından nasıl formüle edildiği özetlendikten sonra da, sûfîleri telif ettikleri işârî tefsirlerde bu anlayışın nasıl işlendiği, hangi âyetlerin bu konuda delil olarak kullanıldığı, dört örnek eser üzerinden incelenmiştir. Seçilen işârî tefsirlerdeki ilgili yorumlar aktarıldıktan sonra ise, ilgili âyetlere, bu manaların yüklenmesinin isâbetli olup olmadığı tartışılmıştır. Bu tartışmaların sonunda, işârî tefsir literatüründe hakîkat-i Muhammediyye konusunda delil olarak kullanılan âyetlerin, târihsel ve metinsel bağlam açısından bu konuya delil teşkil edecek nitelikte olmadıkları sonucuna varılmıştır. Ayrıca konuyla ilgili delil olarak kullanılan hadislerin çoğunun ya mevzû ya da çok zayıf olduğu; bunların arasındaki sahih olan birkaç hadisin de yanlış bir yoruma tâbi tutulduğu anlaşılmıştır.

İşârî Tefsir ,

Hakîkat-i Muhammediyye ,

Nûr-i Muhammedî ,

Beşer Peygamber ,

Aşkın Peygamber ,

In this study, first the Quranic notion of "human prophet" is summarised. Afterwards the idea of al-haqīqa al-Muhammadiyya, which appears to contradict the Quranic perspective, is briefly explained. This is followed by a discussion on the emergence of this concept and its possible foreign sources. Due to the fact that this theory has been mainly spread among the Sufis, their understanding of al-haqīqa al-Muhammadiyya is summarised, after which the contents of four Sufi commentaries on the Qur'an are examined, specifically focusing on the way this idea is explained and which verses are used as proof texts in support of it. Subsequently, the coherence of these interpretations are discussed. Considering the historical and textual context of the verses used, none of this seems to present sound argumentation for this theory. Furthermore, it is also understood that most of the hadiths employed in defense of this concept are fabricated, and the few of them that are sound appear to be misinterpreted.

Sūfī Tafsīr, ,

Ushārī Tafsīr, ,

Al-Haqīqa Al-Muhammadiyya, ,

Al-Nūr Al- Muhammadī, ,

Human Prophet ,