Türkiye’de hekim arzının bölgesel dağılım eşitsizliği (1897–2004)

Bu çalışmada, vilayetlerdeki hekim arzının bölgelerarası dağıtımında ele edilen sosyal fayda düzeylerinin Osmanlı ve modern Türkiye arasında yaşanan uzun dönemli değişimini konu alınmıştır. Uygulamada kullanılan veriler Osmanlı İmparatorluğu için 1897 tarihli ilk resmi istatistik yıllığı ve Türkiye için ise Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) web sitesinden alınmıştır. Çalışmada uygulama yöntemi olarak Atkinson eşitsizlik endeksi yaklaşımı kullanılmıştır. Hesaplanan Atkinson eşitsizlik endeksi katsayıları, Osmanlı döneminde doktor arzının vilayetler arası dağılımlarının vilayet nüfuslarına göre ciddi düzeyde dengesiz olduğunu göstermektedir. Bunun anlamı ise nüfusun doktorlardan sağladıkları sosyal faydadan ciddi kayıplarının mevcut olduğudur. Osmanlı coğrafyasının bütününde nüfusun 1897’de doktorlardan elde ettiği sosyal fayda düzeyi %49.2, bugünkü Türkiye sınırları içindeki nüfusun elde ettiği sosyal fayda düzeyi ise %41.5 düzeyinde gerçekleşmiştir. Osmanlı döneminin aksine, Cumhuriyet döneminde kamusal sağlık hizmetlerinde ciddi iyileşme yaşanmıştır. 2004’te, nüfusun doktor arzının iller arası dağılımlarından sağladıkları sosyal fayda düzeyler, uzman hekimlerden %64.3; pratisyen hekimlerden %84 ve tüm hekimlerden ise %77 oranındadır. Dolayısıyla uygulama sonuçları, iki dönem arasında hekim bölgelerarası dağıtımından sağlanan sosyal faydanın keskin şekilde iyileştiğini göstermektedir.

Kalkınma iktisadı ,

Sosyal politika ,

İktisadi ve sosyal demografi ,

This paper looks at long-term change of inter-regional human utility from medical doctors in provinces between Ottoman and Modern Turkey. Using data from the first statistical yearbook of the Ottoman Empire for dynastic period and TUIK web side for republic period and applying method is based on Atkinson inequality index. The indices have revealed that there is imbalance in the regional distribution of doctors when compared to the population in the 1897. It is mean that there are dramatic declines in the rate of social utility for the people. According to that have been calculated for people, level of social utility from pshycians had been found out to be 49.2% for all over the Empire and 41.5% for the provinces in the border of Turkey in the 1897. In contrary to the Ottomans period, there exist high levels of improve in social utility of health service in modern Turkey. Level of social utility from specialized pshycians have been found out to be 64.3%; from medical doctors 84, and from both of doctors 77.3% in the 2004. It is shown that the inter-regional social utility from medical doctors has improved between two periods.

Development economics ,

Social policy ,

Economic and social demography ,