Hero’s adventure in gülnihal by namik kemâl

Reading the literate texts with different methods and trying to resolve them allows the multi-layer structure of the text to be revealed. According to heroism mythos mentioned in the “The Hero With A Thousand Faces” of Joseph Campbell examining the text is indicated as one of the methods that can be used. Such an examination method enlightens the initiation adventure and also eases the resolution of the symbols and their provisions namely archetypes in the narration arrangement. In this journey of change which is expressed as “heroism mythos” in Campbell and “hero/stage archetype” in Jung, the adventure of hero is composed of separation, initiation and return stages. It is possible to see heroism mythos which we mostly coincide in myths and tales in an adventure of a hero in a drama or to read a drama in terms of the course of adventure and change of hero. In this study the aim is to resolve the drama of Namık Kemal named Gülnihal according to separation-initiation and return stages determined in “The Hero With A Thousand Faces”. The plot in Gülnihal starts with an obligatory separation and a real conversion takes place by struggling. In this context the aim is to examine the extent of coinciding the archetypes of collective unconscious of the hero during the journey, whether the hero is attracted to them, his struggles against these powers and his success in the end. The purpose is to present to what extent the elements coming from the past help the individual in his efforts to understand himself and the community he lives in and to resolve how these elements are reflected on the literate text.

Namık Kemâl and Gülnihâl ,

individualization process ,

social unconscious ,

heroism mythos ,

archetype ,

Namık Kemâl ve Gülnihâl ,

bireyleşim süreci ,

Edebi metinleri farklı yöntemlerle okuyup, çözümlemeye çalışmak, metnin çok katlı yapısının ortaya çıkmasına imkân tanır. Joseph Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu’nda dile getirdiği “mono mythos/kahramanlık mitosu” na göre metni incelemek de kullanılacak yöntemlerden biri olarak gösterilmektedir. Böyle bir inceleme yöntemi, kahramanın erginlenme macerasını aydınlattığı gibi, anlatı dizgesinde yer alan simgelerin ve bunların karşılıkları olan arketiplerin de çözümlenmesini kolaylaştırır.  Campbell’da “kahramanlık mitosu”, Jung’da da “kahraman/ aşama arketipi” olarak ifade edilen bu değişim yolculuğunda, kahramanın macerası “ayrılma, erginlenme ve dönüş” aşamalarından oluşmaktadır. Daha çok mitlerde ve masallarda karşımıza çıkan “kahramanlık mitosu”nu, bir oyun kahramanın macerasında görmek ya da bir oyunu, maceranın gelişimi ve kahramanın değişimi açısından okumak mümkündür. Kahramanın Sonsuz Yolculuğu’nda birinci aşama “Yola Çıkış” olarak adlandırılmıştır. Campbell, bu aşamaya ayrılma adını da verir. Maceraya çağrılan kahraman, çağrının reddedilişinden sonra doğaüstü yardım ile ilk eşiği aşar. Daha sonra balinanın karnı olarak adlandırılan karanlık bir döneme girilir. Maceranın ikinci önemli aşaması erginlenmenin sınav ve zaferleriyle doludur. Bu tehlikeli yoldan geçen kahraman nihai ödüle kavuşur. Artık dönüş aşamasına gelinmiştir. Dönüş toplumla bütünleşme ve refaha erme olarak da yorumlanmaktadır. Bir kahramanın başından geçen olayları anlatan ve kaynağı mitoslara kadar uzanan olay ağırlıklı anlatım biçimine tiyatro oyunlarında da rastlanmaktadır.  Batılı manada tiyatro türünün ilk örneklerinin verildiği Tanzimat döneminde kaleme alınan eserlerin çoğunun olay ağırlıklı, epik bir yapı taşıdıkları bilinmektedir. Destansı anlatılardan beslenen oyunlarda, kahramanın macerasının birçok bakımdan benzer biçimde ilerlediğini iddia etmek yanlış olmaz. Bu tür oyunlarda, olay örgüsünün düzenlenişi kadar, kahramanın değişim yolculuğu da incelenmeye değerdir.  Tanzimat döneminin önemli isimlerinden Namık Kemal  (1840-1888)  tiyatroyu, faydalı bir eğlence olarak görmüş ve oyunlarında genel olarak vatan ve millet için mücadele eden kahramanların destansı hikâyelerini konu edinmiştir. 1873’te kaleme aldığı Gülnihâl (Râz-ı Dil) adlı beş perdelik oyununda da, pasif ve hareketsiz bir devlet adamının yaşadığı olaylar sonucunda görev ve sorumluluk bilincine ermesini ele almıştır.Bu çalışmada, Gülnihâl adlı oyun, Kahramanın Sonsuz Yolculuğu’nda belirlenen ayrılma-erginlenme ve dönüş aşamalarına göre çözümlenmeye çalışılmıştır. Bir yandan esaretin ve zulmün neden olduğu yıkıcı etkileri ele alan, bir yandan da dramatik bir aşk hikâyesini konu edinen oyuna, kahramanın yolculuğu açısından bakıldığında; hem yaşanan dönüşümlerin hem de arketipsel sembollerin varlığı nedeniyle bu tür bir çözümlemeye imkân verecek bir yapı sergilediği görülür. Yazar, eserde adaletle yönetilen bir dünya tasarımını, dramatik bir aşk macerası içinde kurgularken;  kahramana ayrılma-erginlenme-dönüş silsilesinden oluşan bir yolculuk yaşatır. Olayların merkezinde yer alan kahramanın bireyleşim sürecini esas alan olaylar dizisinin sonunda başkişi, değer ve sorumluluklarının farkına varan gerçek bir halk kahramanına dönüşür.  Bu bağlamda, yolculuk sırasında kahramanın kolektif bilinçdışının arketipleriyle ne ölçüde karşılaştığı, onların çekimine kapılma tehlikesi yaşayıp yaşamadığı, verdiği mücadele ve sonunda elde ettiği başarı incelenmeye gayret edilmiştir. Amaç insanın kendini ve yaşadığı toplumu anlama çabasında, geçmişten gelen unsurların bireye ne ölçüde yardımcı olduğunu ortaya koymak ve bu unsurların edebi metne nasıl yansıdığını çözümleyebilmektir.  Sonuçta, Gülnihâl’de toplumsal mutluluk adına maceraya sürüklenen kahramanın, insanı yücelten ve erdemli kılan ortak bilinçdışı değerlerin yardımıyla bireyleşim yolculuğunu tamamladığı tespit edilmiştir.  Oyunun kahramanı, mitolojik bir kahraman gibi toplumu kötülüklerden kurtarmak için mücadele etmiş ve insanlığın ortak hafızasında yatan figürler bu macerada da ortaya çıkarak üzerlerine düşen görevi yerine getirmişlerdir.

toplumsal bilinçdışı ,

kahramanlık mitosu ,

arketip ,