Envâru’l-âşikîn’de geçen bazı hadislerin müslümanların ibâdet anlayışlarına etkileri üzerine

Bu çalışmada “Envâru’l-Âşikîn”de geçen ve Müslüman Türk halkının ibâdet anlayışlarını etkileyen bazı hadisler ele alınmıştır. Zayıf veya mevzû olan bu hadislerin Müslümanların algı dünyalarına çok yanlış mesajlar verdiği, İslâm’ın özüne aykırı anlayışlara neden olduğu ve ibâdet anlayışlarını olumsuz yönde etki-lediği görülmektedir. Bu tür hadisler geçmişte olduğu gibi günümüzde de Müslü-manların ibâdet anlayışlarını şekillendirmektedir. Dolayısıyla yüzyıllardır insanla-rın zihinlerine yerleştirilen namaz, oruç ve zikir ağırlıklı ibâdet anlayışının düzelti-lebilmesi için Kur’an ve Sünnet bütünlüğü içerisinde meselelere yaklaşılması ve bu rivâyetlerin tarafsız bir gözle ele alınıp gerçek değerlerinin ilmî çalışmalarla ortaya konulması gerekmektedir. Bu nedenle hadis tenkîd metodolojisinin objektif kriter-lerine bağlı kalınarak kritiği yapılan ve güvenilirliği kanıtlanan hadislere itibar edilmesi, sahih olmayanlarının ise terk edilmesinin uygun olacağı mütalaa edil-mektedir. Buradan fert veya cemaat halinde gerçekleştirilen namaz, oruç ve zikir gibi ibâdetlerin önemsiz görüldüğü ve terk edilmesinin tavsiye edildiği gibi bir sonuç çıkarmak kesinlikle doğru olmayacaktır. Zira ibâdetler önemlidir; ancak her şey belli bazı ibâdetleri yapmakla bitmemekte tam tersine başlamaktadır. Bireysel ola-rak yaptığı ibâdetleri yeterli gören, ancak Müslümanların ve insanlığın toplumsal ve küresel problemlerine çare aramayan, görev ve sorumluluk almaktan kaçınan, çözüm üretmek için Hz. Peygamber’in yaptığı gibi “erdemliler hareketi” oluştur-mayan bir anlayışın İslâm’ı doğru anladığını söylememiz zor görünmektedir