Ebü’l-hüseyin el-basrî’nin el-mu’temed fî usûli’l-fıkh adlı eserindeki hüsün-kubuh tasnifi bakımından fıkıh ve fıkıh usulü ilmini tanımlaması

Mu'tezile, İslam düşünce tarihinde akılcılığa verdiği önemle gündeme gelen bir kelam mezhebidir. Mu'tezile kelamcıları "usulü hamse" denen beş temel ilkeyi benimsemişler, itikadi ve felsefi konularda yoğunlaşmışlar, Müslüman olmayanlarla yaptıkları tartışmalarda kendilerine özgü yöntemler kullanarak İslam'ı onlara karşı savunmuşlardır. Öte yandan görüş ayrılıklarından dolayı üçüncü yüzyıldan itibaren Mu'tezile ile Sünni mezhepler birbirinden ayrılmıştır. Mu'tezile'nin hüsün kubuh meselesine ilişkin görüşlerinin fıkıh ve fıkıh usulüne yansıması, bu ayrışmanın göstergelerinden biridir. Bu makalenin amacı, söz konusu yansımayı somut örnekle ortaya koymak için el-Mu'temed fî Usûli'l-Fıkh adlı eserinde hüsün kubuh meselesine yaklaşımı bağlamında Mu'tezile âlimi Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin (ö. 436/1044) fıkıh ve fıkıh usulü ilmini nasıl tanımladığını incelemektir. Bu arada yine Mu'tezile mezhebine mensub Kadı Abdülcabbar'ın (ö.415/1025) el-Muğnî fî Ebvâbi't-Tevhîd ve'l-Adl isimli eserinin fıkıh usulü mahiyetindeki eş-Şer'iyyât başlıklı on yedinci cildindeki bilgilerden yaralanarak kısmen karşılaştırma yapmaktır. Araştırmanın neticesinde tanımlamalarından hareketle el-Basrî'nin işlevsel bir fıkıh ve fıkıh usûlü anlayışına sahip olduğu sonucuna varılmıştır.

Mu’tezile ,

Mezhep ,

Hüsün ,

Kubuh ,

Fıkıh Usulü ,

Akılcılık ,

Mu'tazilah is a theology sect which became a current issue in the history of Islamic thought by its giving importance to rationalism. The Mu'tazilite theologians adopted the five basic principles called "al-usul al-khamsah" and focused on theological and philosophical issues. By using their specific methods, they defended the Islam contrary to non-muslims in the course of discussion with them. On the other hand, since 3. century because of their difference opinion the Mu'tazilah and Sunni sects have separated from each other. Reflecting opinion of mutazila related husun qubuh issue in Islamic law and Islamic law precudere is one of the indications of this separation. The objective of the article is to examine how Mu'tazilite scholar Abu al- Husayn al-Basri define Islamic law and Islamic law procedure in order to put forward a concrete example of question reflection in the context of his approach to husn kubh problem in his book named "al-Mu'tamad fi Usul al Fiqh". In the meantime, partially comparison will be made by using of entitled eş-Şer'iyyât the seventeenth volume of the book of Kadi Abdulcabbar, who is one of member of Mutazila sect, named el-Mugnî fî Ebvâbi't-Tevhîd wa'l-Adl that a kind of Islamic law precedure. As a result of the study with reference to his definitions, it was concluded that al-Basri has a functional understanding of Islamic law and Islamic law procedure.

Mu’tazilah, ,

Sect, ,

Hüsün/Goodness, ,

Kubuh/Badness, ,

Usul alfiqh, ,

Rationalism ,