İnsani Gelişme Endeksi Bileşenlerinin Türkiye Ölçeğinde ARDL Sınır Testi İle Sınanması

Bu çalışmanın amacı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından yıllık raporlar şeklinde yayınlanan İnsani Gelişme Endeksi’ni oluşturan bileşenlerin kısa ve uzun dönem dinamiklerini Türkiye ölçeğinde incelemektir. Amaç doğrultusunda 1981‐2013 örneklem dönemi için ekonometrik zaman serisi çözümlemesi yıllık veri sıklığı altında yaşam beklentisi, kişi başına
GSMH, ilköğretimde okullaşma oranı, ortaöğretimde okullaşma oranı ve yükseköğretimde okullaşma oranı değişkenleri kullanılarak ARDL Sınır Testi’yle gerçekleştirilmiştir. Uygun gecikme uzunluğunda kurulan model için serilerin uzun dönem dinamikleri En Küçük Kareler Yöntemi’yle; kısa dönem dinamikleri ise Hata Düzeltme Modeli’yle tahmin edilmiştir.
Uzun dönemli parametrelere ait tahmin bulguları, kişi başına GSMH’da meydana gelen %1’lik bir değişimin, yaşam beklentisini %2.85 oranında; yükseköğretimde okullaşma oranındaki %1’lik bir değişimin ise yaşam beklentisini %0.18 oranında pozitif yönlü etkilediğini göstermektedir. İlköğretimde ve ortaöğretimde okullaşma oranlarına ait kısa ve uzun dönemli
parametrelerden elde edilen bulgular birbiriyle örtüşmektedir. Söz konusu değişkenler hem kısa, hem de uzun dönemli süreç içerisinde yaşam beklentisi değişkenini açıklayamamıştır.
Çözümlemeden elde edilen bulgular ışığında sonuç olarak, Türkiye’nin yüksek bir insani gelişmişlik düzeyine erişebilme hedefine ulaşabilmesi için mevcut eğitim ve ekonomi politikalarını gözden geçirerek gerekli iyileştirmeleri yapması gereklidir.

İnsani Gelişme ,

 İnsani Gelişme Endeksi ,

Türkiye ,

ARDL Sınır Testi. ,

The purpose of this paper is to investigate short and long‐term dynamics of the components create Human Development Index published annually reports by United Nations Development Programme in Turkey scale. In line with this purpose analysis of econometric time series is made by using variable of life expectancy, per capita GDP, enrollment rate in primary education, enrollment rate in secondary education, enrollment rate in tertiary educationwith ARDL limit test under annual datafrequency.While long term dynamics of series for model established appropriate‐latency‐long are estimated Least Squares Method, short term dynamics are estimated Error Correction Method. Prediction findings belong to long term parameters show that while a %1 change emerging in per capita GDP affects on life expectancy in the ratio of %2.85, a %1 change emerging in enrollment rate in tertiary educationaffects on life expectancy in the ratio of %0.18 positively. Findings obtained short and long term parameters belong to enrollment rates inprimary and secondary fit each other. Variables in question cannot explain life expectancy variable in both short term and long term periods. In conclusion, in the light of findings obtained analysis Turkey needs to do essential improvements by examining current education economy politics for reaching the aim of getting a high level of human development.

Human Development ,

Human Development Index ,

Turkey ,

ARDL Limit Testing ,