Müzik kuramcısı ve efsanevi kişilik olarak safiyyüddîn-i urmevî

XIII. yüzyılın meşhur müzik kuramcısı Safiyyüddîn-i Urmevî (ö. 1294), yazdığı Kitâbu l-Edvâr ve er-Risâletü - erefiyye adlı iki kitapla on yedi perdeli ses sisteminin temelini atmış , eserleri, sonraki asırlarda, müzik bilginleri tarafından tercüme, şerh edilmiş ve eserlerinden büyük ölçüde istifade edilmiştir. Müzik yazmalarında Safiyyüddîn iki şahsiyet olarak karşımıza çıkmaktadır. Baz yazmalarda onun ortaya koyduğu ses sistemi esas alınmış bazılarında ise Safiyyüddîn, efsane bir müzik adamı olarak anlatılmıtır. İkinci kısım eserlerde Safiyyüddîn in, mûsikînin matematiği ve ses sistemi hakkında yazdıklarından ziyade makam ve usûllerin tariflerine, mûsikî-astroloji ilişkisine, makamların icra vakitlerine, mûsikînin insan renk ve ırklarına göre etkileri gibi konulara yer verilmiştir. Dolayısıyla Safiyyüddîn, bir kuramcı olarak değil de bu eserlerde efsanevi bir kişilik olarak yer almıştır. Çünkü Safiyyüddîn'in yazdığı iki kitapta, bu ikinci özelliğine ilişkin bir işaret bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Safiyyüddîn'in, eserlerinde ortaya koyduğu sistemi şerh eden ve onu efsanevi bir kişilik olarak gösteren yazmalar esas alınarak Safiyyüddin'in bu iki yönü incelenmektedir.

Safiyyüddîn ,

Müzik Teorisi ,

Kitâbu l-Edvâr ,

Şerefiyye ,

Efsane ,

Safial-Din ,

Music Theory ,

Famous music theorist Saf al-D n al-Urmaw (d. 1294) systematized "Old Orient Sound System with 17 Notes through writing two treatises Kitab al-Advar (The Book of Musical Modes) and al-Ris la al-Sharafiyya f al-Nisab al-Ta l fiyya (The Sharafian Treatise on Musical Proportions). And during centuries after him, his works were translated and commented by music theorists and benefited from his works. We meet Saf al-D n s two personalities in musical manuscripts. His system was analysed in some manuscripts, and in others Saf al-D n was placed as a mythical musician. This second type manuscripts didn t analyse Saf al-D n s music theory but explain modes and rhytmic cycles, and also relations with music and astrology and effects of modes on human body and soul. Saf al-D n was naturally placed as a mythical figure not music theorist in these works because there is no trace on Saf al-D n s mythical personalty in his books. In this study these two types of manuscripts were analysed.

Kitâb al-Advar ,

Al-Sharafiyya ,

Myth ,