Teolojik bağlamda ehl-i sünnet’in mu’tezile tanımlamaları

Ehl-i Sünnet âlimleri, Mu’tezile’nin ismine, yapısına, ana bünyesine ve özüne yönelik olduğu kadar bu fırkanın teolojisine dair de tanımlamalarda bulunmuşlardır. Sünnî âlimlerin, Mu’tezile mensuplarının Mihne uygulamasındaki devlet destekli zorba tutumlarına bir tepki olarak, çoğunlukla İbnu’r-Râvendî’nin ithamlarına dayanarak, verdikleri yanlı, taraflı, kasıtlı ve subjektif bilgiler, Mu’tezile’yi Müslümanların gözünden düşürerek dışlamak, dolaysıyla İslâm dünyasının dışına çıkarmaya yönelik olmuştur. Bu bağlamda Mu’tezile, önce sapkın ilan edilerek küfürle itham edilmiş, sonra da sahiplenmediği fikirlerle itham edilmiştir. Mu’tezile, akla verdikleri değer, Allah tasavvurları, Kur’an hakkındaki görüşleri, vâcip ‘alallah kavramı, kabir azâbı, şefaat, “aradaki konum” (el-Menziletu beyne’l-Menzileteyn), “fâsık” ve namazların kazası gibi belli başlı konularda kendilerine ait olmayan düşüncelerle suçlanmışlardır. Bu da İslâm dünyasında Mu’tezilî düşünüşün yapısı konusunda yanlış, eksik, kusurlu veya yetersiz kanaatlerin yerleşmesine neden olmuştur. Bu makalede Ehli Sünnet âlimlerinin, teolojisini aktarırken başvurdukları bilinçli tanımlamaları nedeniyle Mu’tezilî düşünüşün nasıl ve ne ölçüde saptırıldığına dair bir ışık tutulması amaçlanmaktadır.

Mu’tezile ,

Ehl-i Sünnet ,

Teolojik ,

Tanımlama ,

Mu’tazilah ,

The Sunni (Orthodox) scholars attempted to make definitions not only concerning Mu’tazila’s name, structure, nature and its basic ideology but also its theology. Sünnî scholars, as a reaction to the oppressive attitudes of Mu’tazilah supporters in Mihne practice encouraged by the state, and their subjective and deliberately distorting explanations based on İbn al-Râvendî accusations, have been forced to consider this sect and its followers outside the İslamic World. In this context, Mu’tazilah sometimes has been blamed for ideas it doesn’t approve like the description of God, certain views concerning Qur’an, superiority of rationality, the concept of “fasık”, “vacib ‘alallah”, the suffering of deads, sufferings in their graves and mercy. And this led to a misunderstaning concerning Mu’tazilah in the Muslim world. İn this article, the extend to which distortions have been made concerning Mu’tazilah thought, due to the concscious referred, have been brought to day light while introducing the theology of the scholars of Ahl Sunnah.

Ahl Sunnah ,

Theological ,

Definition ,