şafiî’nin hukuk metodolojisinde kıyas kavramının anlam ve kapsamı

Şafiî’nin ictihad ve kıyas kavramlarını eş anlamlı olarak kullanmış olması farklı yorumlara sebep olmuştur. Kimi islam hukukçuları ve araştırmacılar Şafiî’nin rey ictihadını kıyasa indirgeyerek dinde insan aklına verilen önemi sınırlandırdığını, kıyas dışında rey ictihadının kapsamında bulunan istihsan, istislah vb. gibi diğer prensipleri devre dışı bıraktığını söylemişlerdir. Buna karşılık usul literatüründe ilk dönemlerden bu yana Şafiî’nin kıyas kavramını maslahat, istihsan vb. prensipleri de kapsayacak şekilde kullandığına dair ifadelere rastlamak mümkündür. Bu makalemizde Şâfiî’nin gerek teorik açıklamaları gerekse uygulamaları onun kullanımındaki kıyas sözcüğünün, sonraki dönemde usul literatüründe yer alan kıyastan daha genel olduğunu göstermeyi amaçladık.

Şâfii ,

Kıyas ,

İctihad ,

Yorum ,

Qiyas ,

Al-Shafiî uses qiyas and ijtihad as synonims in his theoretical statements. This usage caused different comments by the legal authorities. Some of them claimed that al-Shafii limited the role of reason (aql) by this usage, because he regarded istihsan, istislâh and other principles as illegal. For these authorities both of qiyas and ijtihad have the same meaning in al-Shafiî’s legal theory and this meaning is analogical reasoning. On the opposite side it is possible to find some statements by some other authorities thet express al-Shafiî’s usage of qiyas includes istislah, istihsan and some other legal principles. Our study aims to show that the meaning of qiyas in both al-Shafiî’s theoretical statements and practices is more general than the one in the legal theory literature.

Al-Shafii ,

İjtihad ,

İnterpretation ,