Ibâdîler ve hadis

İslâm düşünce tarihinin teşekkül devrinde, çok zengin bir hareketliliğin olduğu bilinmektedir. Ancak daha sonra, bu düşünce hareketlerinden Ehl-i Sünnet ekolü toplumun her kesiminde ağırlığını hissettirmiş ve ilmî sahada da hakimiyetini tesis etmiştir. Bununla birlikte farklı düşünce evrenine sahip ekoller de, az da olsa, kendi dünya görüşleri çerçevesinde ilmî hayatta yer edinmeye çalışmışlar ve İslâm kültür mirasına katkıda bulunmuşlardır. Bu çalışmamızda İslâm düşünce ekollerinden Hâricîlerin, Ehl-i Sünnete en yakın ve ılımlı kolu sayılan İbâdiyye’nin Hadîs ilmiyle alâkalı yaklaşımları ele alınmıştır. İlk olarak İbâdiyye’nin İslam düşünce ekolleri arasındaki konumu ortaya konulmaya çalışılmış, daha sonra, hadislere yaklaşımları, teorik ve pratik açıdan irdelenerek tespit edilen bazı farklı yaklaşımlar üzerinde durulmuştur. Son olarak İbâdiyye’nin hadis kültürünü oluşturan kaynaklar irdelenmiş, bilhassa İbâdîlerce Kur’an’dan sonra en sahih hadis kitabı kabul edilen er-Rebî’ Habîb’in Müsned’i üzerinde durulmuş, hadis tekniği açısından eserin bir takım zafiyetlerine dikkat çekilmiştir. Bazı kusurlarına rağmen bu eserin erken dönem kaynaklardan olması itibariyle, ilmî araştırmalarda ihmal edilmemesi gereken önemli eserlerden olduğu sonucuna varılmıştır.

İbâdîler ,

Hariciler ,

Rebî’ b. Habîb ,

İbadis ,

It is known that, in its formation period, the history of Islamic thought was very variegated. Afterwards, the Ahl al-Sunnah school, one of these thought movements, became dominant in all fractions of the society as well as in the field of scholarly activities. However, though to a small extent, some schools having different though universes attained places in scholarly life and contributed to Islamic cultural heritage. This study deals with the hadith approaches by the İbadiyye, a Harici school considered to be closest to Ahl al-Sunnah and most moderate. First, the location of the İbadiyye amount the Islamic thought schools is found. Next, their approaches to the hadith are discussed in theoretical and practical terms, giving emphasis to some of them. Finally, the resources which form the basis of hadith culture of the Ibadis are discussed; in particular, er-Rebi Habib’s Musned, which is regarded by the Ibadis as the most authentic hadith books following Quran, is examined and certain deficiencies are found in this books with respect to the hadith technique. It is concluded that this book, despite its deficiencies, should not be ignored in scholarly studies since it is one of the early era resources.

Haricis ,

Rebi b. Habib ,

Musned ,