Fârâbî’nin kitâbu’l-îkā‘ât ve kitâbu ihsâi’l-îkā‘ât adlı eserlerindeki ikâ teorileri üzerine bir inceleme

Gerek şiirde ve gerekse mûsîkīde ölçü, olmazsa olmaz temel öğedir. Halil b. Ahmed'in şiirde ölçü ve ritim konusunda yaptığını, mûsîkīye tam bir sistem içinde uygulayan ilk filozof Fârâbî olmuş ve bu konuya dair "Kitâbu'l-Îkā'ât ve Kitâbu İhsâi'l-Îkā'ât" adında iki müstakil eser kaleme almıştır. Bunların dışında Fârâbî, İslam Mûsîkī teorilerinin en önemli eserlerinden olan Kitâbu'l-Mûsîkā'l-Kebîr'i de kaleme almış ve bazı bölümlerde ritim ve îkā' konularını ele almıştır. Ancak Fârâbî, îkā' ile ilgili Kitâbu'l-Mûsîkā'l- Kebîr'de söylediklerinin bir kısmını Kitâbu'l-Îkā'ât ve Kitâbu İhsâi'l-Îkā'ât'ta tashih ve geliştirme yönüne gitmiştir. Bu nedenle bu çalışmada ağırlıklı olarak adı geçen iki eser üzerinde durulmuştur.

Fârâbî ,

İslâm mûsîkīsi ,

Kitâbu’l-Îkā‘ât ,

Kitâbu İhsâi’l-Îkā\\\\\\\'at ,

One of the fundamental elements in both music and poetry is scansion. Fârâbî is the first philosopher who implemented Khalîl b. Ahmed's poetical scansion and rhythm to music in a complete system and wrote out two works named "Kitâbu'l-Îkā'ât and Kitâbu İhsâi'l-Îkā'ât" on this subject. Fârâbî also wrote another fundamental work about Islamic Music Theories named "Kitâbu'l-Mûsîqa'l-Kebîr" and handled the "îkâ" and the "rhythm" in some of its champters. But in Kitâbu'l-Îkā'ât and Kitâbu İhsâi'l-Îkā'ât, he corrected and improved some of his anterior expressions about îkâ' mentioned in Kitâbu'l-Mûsîqa'l-Kebîr. On this account, the forementioned two works of Fârâbî are the main subjects of this research.

Fârâbî, ,

îkâ’, ,

Islamic music, ,

Kitâbu’l-Îkā‘ât, ,

Kitâbu İhsâi’l-Îkā‘ât. ,