Arap filolojisindeki iştikâk-i ekber-sünâiyye kuramları ve müsellesât olgusuna courtenay’ın fonem kuramı çerçevesinde yeni bir yaklaşım denemesi

Milâdî onuncu yüzyılda İbn Cinnî tarafından ileri sürülen ve “konsonantların değişimine bağlı olarak kelimelerde anlam farklılaşır” şeklindeki düşünceye dayanan büyük iştikâk kuramı ve bu kuramın çağdaş versiyonu olan sünâiyye kuramı, Arapça’da kelimelerin nasıl oluştuklarını açıklayan önemli kuramlardır. Müselles olgusu da bu kuramlar kadar önemli bir olgudur. Büyük iştikâk ve sünâiyye ku-ramları ve müselles olgusu Batı’da Courtenay tarafından 1894 yılında ileri sürülmüş olan fonem kuramına benzer yanlara sahiptir.Bu maka-lede Arap filolojisinde büyük öneme sahip kuramlar, çağdaş fonem kuramı çerçevesinde değerlendirilmiş, kuramların benzer ve farklı yanları üzerinde durulmuştur. Ayrıca fonem kuramının ve Arap filo-lojisindeki kuramların tarihsel seyri hakkında kısaca bilgi verilmiştir.

Büyük iştikâk ,

Sünâiyye ,

Müselles ,

Fonem ,

Ishtikak al-akbar ,

Ishtikak al-akbar (largest etymology) theory which was developed by Ibn Jinni in the 10th Century and which is based on the idea that meaning of the words changes depending on the change in consonants, and its modern version called sunaiyyah (biliteralism) are important theories explaining the origins of words in Arabic language. The phenomenon of musellesat is as important as these theories. The largest etymology, biliteralism theories and musellesat phenomenon have similarities with the theory of phonemes, developed by Courtenay in 1894. This article examines some significant linguistic theories in the Arabic philology in light of the phoneme theory, with emphasis on their differences and similarities. In addition, it evaluates contemporary phoneme theory and other theories in the Arabic philology in terms of their historical developments.

Sunaiyyah ,

Musellesat ,

Phoneme ,