Xviii. yüzyıl sonlarında üsküdar vakıflarının gelir kaynakları

Üsküdar vakıflarının, Üsküdar Şer‘iyye Sicilleri’nde tutulan muhasebe kayıtlarına istinaden yazılan bu makalede vakıf gelirleri irdelendi. Vakıf gelirleri muhasebe kayıtlarında icarât ve murabahât diye ikiye ayrılır. Ev, han, bağ, bahçe gibi gayrimenkullerden elde edilen icare-i vahide, icare-i muaccele, icare-i müeccele mukataa-i kadime gibi her türlü kira geliri icarât kısmına yazılırken; muamele-i şer‘iyye, bey bi’l-istiğlâl, ferağ bi’l-istiğlâl gibi nakit sermayenin işletilmesinden elde edilen gelirler murabahât kısmına yazılır. Bu makalede tüm bu gelir kaynakları; bir yandan yapılış şekli, meşruiyeti, hükmü gibi hukukî açılardan, bir yandan da verimliliği, yaygınlığı, elde edilen gelirin sermayeye oranı ve bu oranın fiyat artışlarıyla ilişkisi gibi iktisadî açılardan ele alınmıştır.

Üsküdar vakıfları ,

Muamele-i şer‘iyye ,

İstiğlâl ,

İcare-i vahide ,

İcareteyn ,

In this article, sources of income for Uskudar foundations have been examined with reference to accounting records kept in Uskudar Shar‘iyya Registry. Income sources were divided into two parts in the accounting records: ijârât and murâbahât. Although rental incomes known as ijâra-i wahida, ijâra-i mu‘ajjala, ijâre-i mu’accala and muqâta‘a-i qadîma acquired from properties like houses, roadhouses, vineyards and orchards are recorded in ijârât part; incomes coming from the management of cash resources like mu‘âmala-i shar‘iyya, bay‘ bi l-istiglâl, farâg bi l-istiglâl were recorded in the part of the murâbahât. All income resources were examined in terms of their legal aspects such as the methods, appropriateness and legality, as well as their economic aspects such as efficiency, widespread use, proportion of the acquired income to the capital and the relationship between this proportion and inflation.

Uskudar foundations, ,

ijâratain, ,

ijâra-i wâhida, ,

mu‘âmala-i shar‘iyya, ,

istiğlâl ,