Kaytaz-zâde nâzım’ın “rûh-ı mecrûh”unda mevlânâ ve mevlevîlik

1857 yılında Lefkoşe’de doğan ve 1924 yılında hayata gözlerini yuman Kaytaz-zâde Mehmed Nâzım Efendi, Kıbrıs’ın yetiştirdiği önemli bir şahsiyet ve dîvan tarzında şiirler yazmış bir şâir ve ediptir. Kaytaz-zâde’nin, Harid Fedâi ve Bekir Azgın tarafından Rûh-ı Mecrûh adıyla yayımlanan şiirleri dışında Yâdigâr-ı Muhabbet ve Leyle-i Visâl adlı iki romanı ile Safâ yahut Netîce-i İbtilâ adını taşıyan bir de tiyatro eseri vardır. Kaytaz-zâde Mehmet Nâzım’ın Rûh-ı Mecrûh adlı şiirlerinin yer aldığı eserinin Bekir Azgın tarafından yazılan geniş “Önsöz”ünde ve Harid Fedai tarafından kaleme alınan “Kaytaz-zâde’nin Hayatı, Sanatı” başlığını taşıyan incelemesinde, şâirimiz hakkında yeterli ve değerli bilgiler yer almıştır. Biz bu çalışmamızda yukarıda açıkça ifade edildiği gibi, mevlevî bir şâir olan Kaytaz-zâde Mehmed Nâzım Efendi’nin şiirlerinde yer alan Mevlânâ ve Mevlevîlik’le ilgili manzûme ve beyitleri değerlendirimeğe çalışacağız. Kaytaz-zâde’nin bu beyitlerde Mevlevîlik, Mevlânâ’nın üstün özellikleri ve Mevlevîlikle ilgili unsurlar olarak da Mesnevî, ney, semâ ve Şems-i Tebrîzî’ye yer verdiğini tespit ettik. Buna göre Mevlevîlik sıkı tutulması gereken bir iptir. Şair Mevlânâ için “Hazret-i Hünkâr”, “Hazret-i Monlâ”, “Hazret-i Monlâ-yı Rûm”, “Mürşîd-i Rûm”,“Pîr”, “Dergâh-ı Pîr” ve “Şeh” gibi terkip ve kelimeleri kullanmıştır. Bu hitapların hepsi de Mevlânâ’nın olgunluğunu, bilgisini ve inançlarını ifâdeye uygun, Mevlânâ için çok kullanılan hitap şekilleridir. Mesnevî bir hikmet hazinesidir. Nay âşığın benzetilenidir. Sema’ Mevlevîlerin ayinidir. Şems-i Tebrizî şair için kurtarıcı bir mürşittir.

Kaytaz-zade Mehmed Nâzım ,

Mevlana ,

Mevlevi ,

Mesnevi ,

nay ,

sema ,

Şems-i Tebrizî ,

Lefkoşe ,

Kaytaz-zada Mehmed Nazim Efendi, was born in 1857 in Nicosia-Cyprus and died in 1924, is a importand figure and poet written poems with style of classical Turkish poetry and man of letters. Kaytaz-zada has got two novels named “Yadigar-i Muhabbat” and “Layla-i Visal” , also has got a drama named “Safa yahut Netice-i Ibtila”, except the poets that are published as the name “Ruh-ı Macruh” by Harid Fedai and Bekir Azgın. Enough and valuable knowledge is given in the “preface” wrıtten to “Ruh-ı Macruh” that contains the poems of Kaytaz-zada Mehmed Nazim, by Bekir Azgın and in the study titled “Kaytaz-zada’s Life and Art” written by Harid Fedai. We are going to try to evaluate the poems and verses about Mavlana and Mavlawi that are involved in the poems of a Mavlawi poet, Kaytaz-zada Mehmed Nazim as pointed at above. We’ve proved in these verses that Kaytaz-zada has included Mesnevi, nay, sema, and Şams-i Tabrizi as Mavlawi, the elements of Mavlawi and the superior characteristics of Mavlana. According to this, Mavlawi is a rope that has to be held hardly. Poet has used the phrases and words “Hazrat-i Hunkar”, “Hazrat-i Monla”, “Hazrat-i Monla-yı Rum”, “Murshid- i Rum”,“Pir”, “Dargah-i Pir”, and “Shah” for Mavlana. All these phrases are suitable to express the knowledge, beliefs and the maturity of Mavlana, and most used phrases for Mavlana. Mesnevi is a treasure of wisdom. Nay is compared with lover. Sema is the ritual of Mavlawis. Şams-i Tabrizi is a rescuer mentor for poet..

Kaytaz-zada Mehmed Nazim, ,

Mavlana, ,

Mavlavi, ,

Mesnevi, ,

nay, ,

sema, ,

Şams-i Tabrizi, ,

Nicosia ,