Divan edebiyatında “adl ve adalet” üzerine klişeler

İkili ilişkilerden toplumsal hayata, siyasetten devletler hukukuna kadar pek çok alanda belirleyici bir kavram olan “adalet”, divan şairlerinin de öncelikli konularından biridir. Kutadgu Bilig’den bu yana yazılmış çok sayıda ahlâk ve siyaset kitabı, adaletin yönetim mekanizmalarındaki işlevlerini tüm boyutlarıyla açıklar. Divan şiirinin, sevgiliyi bir hükümdar nitelikleriyle donatan klasik aşk anlayışı ise adalet kavramının çok farklı metinlerde yankı bulmasını sağlar. Özellikle mesneviler, bireysel ve toplumsal hayat penceresinden adalet kavramının gelişimini izleyebilmek için çok önemli ipuçları taşırlar. Lügatlerdeki “adalet” maddelerinden yola çıkarak Işknâme, Süheyl ü Nevbahâr, Cemşîd ü Hurşîd, Hurşidnâme, Gûy u Çevgân, Vâmık u Azrâ, Hayrâbâd, Mecnûnnâme vb. metinlerdeki ilgili bölümlere uzanan bu araştırma, kavramın çağrışım katmanlarına dair önemli bulgulara ulaşmaktadır.

Divan edebiyatı ,

mesnevi ,

adl ,

adalet ,

adil ,

The justice, which is a determinative concept in various fields – from mutual relations to social life, or from politics to international law – is one of the first priority themes of the Divan poets. Many books on morality and politics written since “Kutadgu Bilig” clarify the functions of justice within the administrative mechanisms in all aspects. However, the classical notion of love in Divan literature which depicts the beloved with the characteristics of a ruler provides the concept of justice to be echoed in diverse texts. Especially the mesnevis provide many important clues in order to follow up on the development of the concept of justice from individual and social perspectives. Starting with the definitions of “justice” in the dictionaries and ranging to the related parts of the texts such as Işknâme, Süheyl ü Nevbahâr, Cemşîd ü Hurşîd, Hurşidnâme, Gûy u Çevgân, Vâmık u Azrâ, Hayrâbâd, Mecnûnnâme, etc. this research comes up with important findings on the connotation layers of the concept.

Divan poets, ,

Divan literature, ,

law, ,

airness, ,

justice ,