“bir münekkit var şarihten içeri” türk şerh edebiyatı’nda “reddiye” geleneği ve sudî-i bosnevî örneği

Türk Şerh Edebiyatı, İran-Arap klasikleri ile tasavvufî muhtevalı manzumelerin şerhedildiği metinleri kapsayan genel bir başlıktır. Her biri ayrı öneme sahip şerhler, barındırdıkları kıymetli bilgilerin yanısıra edebî tartışmalara ev sahipliği yapmalarıyla da dikkate değer eserlerdir. Nitekim 16. yüzyıldan itibaren bazı şerh metinlerinde, şarihlerin birbirlerinin yaptıkları yorumları tenkit ettiği, yeri geldikçe itirazlarda bulunduğu görülmektedir. “Reddiye” adı verilen bu gelenek, aynı zamanda şarihler arası bir rekabetin metinle takip edilebilen yönüdür. Bu geleneğin hatırı sayılır temsilcilerinden biri de 16. yüzyıl şarihlerinden Sudî-i Bosnevî’dir. Sudî, Fars edebiyatının klasik eserlerinden Gülistân, Bostân ve Divan-ı Hafız’ı şerhetmekle kalmamış, aynı eserleri şerheden diğer şarihlerden bazılarının yorumlarını eleştirip, beğenmediği kısımları reddetmiştir. Bu makalede, öncelikle Türk Şerh Edebiyatı’nda reddiye geleneği hakkında bilgi verilecek, ardından Sudî’nin reddiye anlayışı, eserlerinden seçilmiş örneklerle muhteva ve üslup açısından ortaya konacaktır.

Şerh ,

Reddiye ,

Sudî Bosnevî ,

Şerh-i Gülistân ,

Şerh-i Bostân ,

Şerh-i Divan-ı Hafız ,

Turkish Commentary Literature, as an umbrella term, encompasses the commentary texts in which Persian- Arabic classics and sufic poetries are evaluated. Commentaries are invaluable resources not only because they provide invaluable insights and information about the original work, but they also provoke the emergence of literary discussions. Since 16th century, these discussions have led some commentators to criticize and refute other commentaries on a specific work. This literary tradition, which is called “refutation/reddiye”, enables the tracking of the competetive behaviour amongst various commentators by means of the “text”. One of the most important representatives of this tradition is Sudî-i Bosnevî, a 16th century commentator. Sudî, not only commented Gülistân, Bostân and Divan-ı Hafız but also criticized and refutated other commentators who commented the same works. The current article first discusses the tradition of refutation in the Turkish Commentary Literature and then describes Sudî’s understanding of refutation in terms of content and style by providing respective samples from his work.

Commentary, ,

Refutation, ,

Sudî-i Bosnevî, ,

Commentary of Gülistân, ,

Commentary of Bostân, ,

Commentary of Divan-ı Hafız ,