Türkçedeki bürünsel sınırlar

Bu makale Türkçede tümcenin bilgi yapısı ile belli sözdizim özelliklerinin tümce ezgi yapısında doğrudan temsil edilmediğini öne sürmektedir. Sözdizim özelliklerinin sınırlı temsil edildiği sonucu, sözdizimsel olarak tümceden bağımsız olan parantez yapılarının ezgisel olarak tümcenin diğer ögeleri gibi genel ezgi yapısıyla bütünleşik olduğu gözlemine dayandırılmıştır. Bilgi yapısı özelliklerinin sınırlı temsil edildiği ise, çift odaklı tümcelerin ezgisel yapılanmalarının, tek odaklı tümceler ve tümü odaklı tümcelerden (örnek; 'ne oldu?' sorusuna cevap olacak tümceler) farklı olmadığı gözlemine dayandırılmıştır. Bir başka deyişle, Türkçede, konu/odak yapısının tümce ezgisinde, atanmış/önceden belirlenmiş tonların kullanımıyla degil, bürünsel öbekleme ile yansıtıldığı sonucuna varılmıştır. Bu açıdan, ne tümce ögelerinin bilgi durumları (konu belirten nesneler, tek odak belirten nesneler, çift odak belirten nesneler, tümü-yeni tümceler), ne de sözdizimsel özellikleri (tümce içi / tümce dışı) bürün yapılanmasıyla bağdaştırılabilir. Aksine, bürün yapısındaki öbeklemenin bahsedilen özelliklerden bağımsız olduğu görülmüştür. Türkçede, bilgi yapısı ve bürün yapısı arasındaki etkileşim, atanmış tonlarla değil, zaten var olan bürünsel öğelerin, bilgi yapısal öbeklerle eşleştirilmesiyle gerçekleşir. Bu çalışmada, tümcenin genel bürün yapısının özellikleri tartışılarak, bilgi yapısından bağımsız incelenebilecek bir bürün yapısı tanımlanmıştır. Sonuç olarak, vurgulu dillerin ezgide tonlama ve vurgulama ile işaretlediklerinin, Türkçede bürünsel öbekleme ve sınır tonlarının düzenlenmesi ile işaretlendiği görülmüştür, ki bu bürünsel 'öbek dillerinin' belirgin bir özelligi olarak değerlendirilir.

Bürün-Sözdizim Eşlemesi ,

Bilgi Yapısı ,

Türkçe ,

Bürünsel Öbekleme ,

This paper claims that certain syntactic structures and information structural content are not always directly encoded in the prosodic representation of Turkish utterances. That syntax is mirrored rather limitedly in prosody is observed in isolated parentheticals which are prosodically realized identically to syntactically integrated constituents such as subjects and objects. That information structure has a limited effect on F0 variation is evidenced in utterances containing multiple foci; they display the same F0 pattern as all-new utterances or utterances with narrow focus. Thus, neither the informative status (topic/focus/neutral) nor the syntactic status (sentential/extra-sentential) of a constituent licenses a pre-specified phonetic correlate for focus and topic in Turkish. To explain the relationship between information structure and prosody in Turkish, one requires an account that appeals to the alignment of relevant items to certain prosodic positions at the level of the Phonological Phrase. In this article, general characteristics of the prosodic units within a Turkish Intonation Phrase are described. An information structure-free inventory of a Turkish Intonation Phrase is developed. This study concludes that what intonation languages such as English and German convey with pitch-accent placement is conveyed through prosodic phrasing strategies and boundary tone placement in Turkish, which is a characteristic of 'phrase languages'.

Prosody-Syntax Mapping, ,

Information Structure, ,

Turkish, ,

Prosodic Phrasing ,