Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri ve metin dil bilimsel bir özetleme çalışması

Özetleme, edinilen bilgilerin sınıflandırılmasını sağma işlemi ve mümkün olduğunca az kelimeyle metnin ana ifadesinin ortaya konulma sürecidir. Özetleme çalışmalarıyla beyin; sınıflandırma, analiz, açıklama, değerlendirme ve sonuç gibi bir dizi bilişsel işlem gerçekleştirmektedir. Özetlemede metnin eksiksiz olarak anlaşılması çok önemlidir. Metnin tam olarak anlaşılmasında ise metin dil bilim çalışmaları önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri incelenmiştir. Araştırma tarama deseninde modellenmiştir. Çalışmadaki veriler Deneme (2009) tarafından geliştirilen 14 maddelik 'Özetleme Stratejileri Ölçeği' kullanılarak elde edilmiş ve ölçeğin Crohach-alfa değeri 0.67 olarak tespit edilmiştir. Araştırma, 2011-2012 eğitim öğretim yılı güz döneminde Gazi Üniversitesi Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği bölümünde öğrenim görmekte olan 63'ü kız (%66,3), 32'si (%33,7) erkek olmak üzere toplam 95 öğrenciden alınan verilerden yararlanılarak oluşturulmuştur. Anket aracılığıyla toplanan veriler istatistikî olarak, bağımsız örneklem t testi ve tek faktörlü varyans analizi (Anova) ile anlamlandırılmış ve sonuçlar tablolaştırılmıştır. Sonuç olarak öğretmen adaylarının özellikle kaynak metinde yer alan imge ve düşüncelerin özet metinde yer bulmasını sağlayacak bağlantı ve atıf stratejileri ile eş zamanlı özetleme gibi stratejileri yeterli düzeyde kullanmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda edebiyat öğretmeni adaylarına özetleme eğitimi verilmesi ve bu eğitimin metin dil bilim verileri doğrultusunda gerçekleştirilmesi önerilmektedir.

Özetleme ,

Özetleme Stratejileri ,

Metin Dil Bilim ,

Edebiyat Öğretimi ,

Summation is a process of both enabling the classification of the knowledge obtained and laying the main statement of a text barely by using a few words as soon as possible. By dint of summation works, brain carries out a series of cognitive transactions such as classification, analysis, explanation, assessment and conclusion. Understanding a text precisely has a very important place in summation. However, text linguistics studies have also great importance while understanding a text completely. In this study, summation strategies use preferences of Turkish Language and Literature teacher candidates are examined. The study is modeled in scanning pattern. The data in the study has been obtained by using 'Summation Strategies Scale' consisting of 14 articles, developed by Deneme (2009) and Crohach-alfa value of this scale has been determined as ,67. The study has been composed by benefiting from the data obtained from a total of 95 students 63 (%66,3) of which was female and 32 (%33,7) of which was male who had been studying in Gazi University Turkish Language and Literature Department during fall term of 2011-2012 academic year. The data collected by dint of a survey has gained meaning statistically by independent sample t test and single factoral variance analyzes (Anova) and the results have been tabulated. As a conclusion, it has been determined that teacher candidates didn't use connection and citation strategies enabling the images and ideas in source text to be present at summary text and the strategies like concurrent summation sufficiently. Through these results, it is proposed to train Literature Teacher Candidates about summation and to realize this training in line with text linguistics data.

Summation, ,

Summation Strategies, ,

Text Linguistics, ,

Literature Teaching ,