Bâkî’nin bir gazelinin şerhi ve ses tekrarları açısından değerlendirilmesi

16. yüzyılın önemli şairlerinden olan Bâkî, divan şiirimizin gelişmesinde ve Osmanlı coğrafyasında yaygınlaşmasında büyük katkıda bulunmuştur. Bu makalede, şairlerin sultanı olarak da anılan Bâkî'nin Bir lebi gonca yüzi gül-zâr dirsen işte sen Hâr-ı gamda candelîb-i zâr dirsen işte ben beytiyle başlayan gazeli klasik usulle şerh edilmiş, gazelde kullanılan sesler yapısalcı açıdan değerlendirilmiştir. Bâkî, şiirinde söz ve ses tekrarlarına yer verirken beyitlerin anlamlarıyla da örtüşmesine dikkat etmiştir. Mesela, sert ünsüzler 5. beyitte âşığın zor durumda oluşunun, 6. beyitte de sevgilinin acımasızlığının şiddetini hissettirmektedir. Ayrıca divan şiirimizde aşk motifinin kahramanları olan sevgili ve âşıkla ilgili muhteva unsurları bir araya getirilmiştir. Şair, sen ve ben zamirlerini kullanarak divan şiirindeki sevgili ve aşığa ait motifleri bütün özellikleriyle işlemiştir. Âşık ile sevgilinin vasıflarını belirtirken "sen" ve "ben" zamirlerine eşit oranda yer vermiştir.

Bâkî ,

Ses Tekrarı ,

Şerh ,

Sen/Ben ,

Divan ,

Baki, one of the important poets of the 16th century, contributed a lot to the development of divan poetry and its widespread in the Ottoman geography. In this article, Baki's lyric which starts with Bir lebi gonca yüzi gül-zâr dirsen işte sen Hâr-ı gamda candelîb-i zâr dirsen işte ben these couplet has been commented with classical style and the alliterations used in the lyric have been evaluated in terms of structure. In his poems, Baki paid attention not only to the repetitions and the alliteration but also to the associations of the couplets with the meanings. For instance, the strong consonants in the fifth couplet give the feeling of the lover's being in a difficult situation, and in the sixth couplet the severity of the lover's mercilessness. Furthermore, in divan poetry the contents regarding beloved and lover who are the heroes of the love motifs have been banded together. The poet analyzed the motifs belonging to the beloved and the lover in divan poetry by using "you and me" pronouns. While pointing out the features of the lover and beloved, he has equally used the "you and me" pronouns.

Baki, ,

Divan, ,

You/Me, ,

Alliteration, ,

Comment ,