Mesleki yaşam modelinin oluşturulması ve mesleki analizlerde kullanımı

Bu çalışma, istihdam yapısında ağırlıklı bir yere sahip olan profesyonel mesleklerin, çalışma sosyolojisi literatüründeki kuramsal görüşler çerçevesinde daha geniş bir bakış açısıyla araştırılmasını amaçlamaktadır. Profesyonel mesleklerin kendilerine özgü bir yaşam tarzı ile karakterize olduklarını ileri süren mesleki yaşam modeli, profesyonel işin, profesyonel rolün, profesyonel mesleğin ve bireyin özelliklerini içeren bazı varsayımlara dayanmaktadır. Mesleki yaşam, merkez öğeler olarak adlandırılan mesleki ideoloji, mesleki kimlik, mesleki rol, mesleki statü, mesleki prestij ve mesleki güç öğeleri ile çevre öğeler olarak adlandırılan boş zamanları değerlendirme, mesleki örgütlere katılım, bireysel performans düzeyinin yükseltilmesi ve emeklilik süreci planlaması öğelerinden oluşmaktadır. Mesleki yaşamda, mesleğin profesyonel niteliğinin bireyin profesyonelliğini ve çevre öğelere ilişkin işleyişi etkilediği düşünülmektedir. Bu kapsamda, mesleki yaşam modeli, yapısal eşitlik modellemesi kullanılarak kurgulanmıştır. Mesleki yaşamın yapısal eşitlik modeli, 12 gösterge ve 3 gizil değişken ile oluşturulmuştur. Modelde, mesleki profesyonellik bağımsız gizil değişken ve bireysel profesyonellik ile çevre öğeler bağımlı gizil değişkenlerdir. İzmir ilinde akademisyen, doktor ve avukat olmak üzere üç profesyonel meslek grubuna mensup 347 kişi üzerinde yapılan araştırma sonucunda, modelin t değerlerinin 2.98 – 13.82 aralığında olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, mesleki yaşam modelinin bütünsel olarak uyumluluğu, akademisyenler, doktorlar ve avukatlar örneklemleri için kabul edilmiştir.

Profesyonel Meslekle ,

Mesleki yaşam ,

Profesyonelleşme ,

Professions ,

Professionalization ,

The primary purpose of this study is to develop and test a contingency model which is called occupational life that examines the professions from the perspectives of an occupation and an individual. Therefore, this study based on some theoretical perspectives which exists in sociology of work literature. Concept of the occupational life suggests that the professions are characterized with a life style peculiar to professions is based on some assumptions about the special features of professional work, professional role, professions and professionals. Occupational life is composed of two basic components. The first component of occupational life which is called the central element is composed of occupational ideology, identity, role, status prestige and power. The second component of occupational life is periphery element which is composed of leisure activities, participation to occupational associations, increasing the individual performance and retirement planning. In this study, it was hypothesized that the professional characteristic of an occupation will have an influence on the professional attribute of an individual and on the operation of periphery elements. A structural equation model is estimated in this study in which the professional characteristic of an occupation serve as independent latent variable with 6 indicator variable, professional attribute of an individual serve as a one of the two dependent latent variable with 2 indicator variable and periphery elements serve as an another dependent latent variable with 4 indicator variable. The data for the study were gathered from 347 professionals from three professions – academicians, physicians and lawyers. Overall, the hypothesized model revealed an acceptable fit to data (x2 =105.84; df=51; GFI = 0.95; AGFI = .0.93; CFI = .97; RMSEA = 0.05). All goodness-of-fit statistics suggest an excellent fit of the measurement model for all sample. The results indicated that professional attribute of an occupations have an important influence on professional attribute of individual and on periphery elements of individual’ life. Finally, it can be suggested that the concept of occupational life for professions is an idea that has an empirical validity.

Occupational life ,