çeviri motorlarinin günümüzdeki rolü

‘Ara-ağ’ının hayatımıza girmesiyle birlikte ticaret, sanat ve bilim anlayışının değiştiği gibi çeviriye olan bakış açısı da farklılaşmıştır. Nedeni ise bir yandan insanların dünya’nın herhangi bir yerinde yüklenmiş bir bilgiye anında ve istediği zaman ulaşması veya farklı insanlarla iletişime geçmesi gibi sağladığı imkânların yanı sıra bir sorunu da beraberinde getirmesidir. Bu kadar küçülen dünya üzerindeki bütün dilleri bilmek mümkün olmadığından ara-ağ üzerinde ulaşılan bilgiye en kısa süre içerisinde nasıl bildiğimiz bir dile aktarabiliriz? Çevirmenlerin bu ihtiyacı karşılaması zamansal olarak mümkün olmadığından bu durum bilim insanlarını farklı arayışlara sürüklemiştir. İşte bu noktada bilim insanları ‘AltaVista’, ‘googletranslate’, ‘Trados’ gibi çeviri motorlarını geliştirmişlerdir. Günümüzde 24 saat hizmet sunan bu tür araçlar, ihtiyacın büyük bir kısmını karşılamaya çalışmaktadır. Genel olarak ücretsiz sunulan bu tür hizmet araçları kelime çevirisi yaptığı gibi cümle, hatta bütün bir sayfayı çevirmektedir. Böylece bu araçlar farklı ülkelerde yaşayan insanların birbirleriyle daha rahat iletişim kurmasını veya farklı dillerdeki çalışmaları yakından takip etmesini kolaylaştırmıştır. Ayrıca uluslararası ticaretin hızlanmasında da etkili olmuştur. Fakat bu işlemi gerçekleştirirken ne kadar sağlıklı sonuç verdiği, zihinlerde soru işareti bırakmaktadır. Günümüzde çeviri motorlarının vardıkları son noktayı göz önüne sermek için şimdiye kadar yapılan bazı çalışmalar ve kuramsal yaklaşımlar üzerinde durulacaktır. Daha sonra burada seçilen Goethe’nin “Genç Werther’in Acıları” adlı edebi eserine uyarlanacaktır. Bu eserin seçilmesindeki en büyük etken daha önce iki farklı çevirmenin, Canbek ve Ülner, tarafından çevrilmiş olmasıdır. Bu sayede farklı iki çevirmenin çevirisiyle farklı iki çeviri motorunun, ‘babelfish’ ve ‘googletranslate’ çevirisi örnek cümlelerle karşılaştırma fırsatı doğacaktır. Birçok çevirmen, dilbilimci ve mühendisin üzerinde çalışmış olduğu bu iki aracın “istatistiksel makine” olma özelliğiyle sürekli güncellenmekte ve her türlü dokümanı kayıt edip değerlendirmektedir. Bu süreçte yapay zekâ devreye girmektedir. Nitekim kaynak dildeki bilgi duruma göre erek dilde farklı şekilde ifade edilebileceği gibi, erek dilde farklı şekillerde des ifade edebilir. Bozkurt’un da vurgulamış olduğu gibi yaratıcılığa bağlı çevirinin bir standardı olmadığını iki çevirmenin çevirisinden yola çıkarak gözler önüne serilmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda dilbilgisinin temel bölümünü oluşturan biçimbilim, sesbilim ve sözdizimi yanı sıra psikolojik durum, kültürel boyut veya çevresel koşullar gibi etkenler üzerinde durulacaktır.

Çeviri motoru ,

AltaVista ,

googletranslate ,

erek dil ,

kaynak dil ,

istatistiksel makine ,

With the appearance of the internet, economics, art and science changed as well as translation got a new point of view. The reason is that the people can get information from all over the world any time they want and the opportunity to communicate with each other, but all this brought problems with. In this shrinking world one cannot know all languages, so how can we get the information we need transform in a language we know. Since translators cannot do this work in temporal manner, this lead scientists to search for different solutions. At this point scientists created translation software like AltaVista, googletranslate, trados etc. This kind of software try to feed the need and serve 24 hours a day. Usually the service which is free of charge can translate words as well as sentences and even whole pages. So people in different countries can communicate with each other easier and they can follow works in different languages easier. Also international trade has grown as an impact also. But there are question marks regarding the correctness of the translations. Some work and theoretical approach towards translation software today will be shown. Later they will be adapted to the literary work of Goethe’s “The Sorrows of Young Werther”. The biggest factor in choosing this work is the reason that it was translated by Canbek and Ülner. So an objective evaluation can be made with a critical approach. The translations of two different translators will be compared with sample sentences by AltaVista babelfish and googletranslate. AltaVista’s babelfish is the first web based translation service while googletranslate is the most up to date web based translation software. Many translators, linguists and engineers work on these two software which are “statistical machines” updating all the time and saving all kinds of documents and evaluating them. At this place artificial intelligence appears. Thus information in source language can be expressed in different ways in target language. Like Reiss and Bozkurt also emphasize it will be shown through the two different translations that translation cannot have a standard and is limited by the creativeness of the translator. In this frame we will stay on the basic part of grammar which is morphology, phonology and syntax, as well as on psychic state, cultural and environmental factors.

Translation software, ,

AltaVista, ,

googletranslate, ,

target language, ,

source language, ,

statistical machine ,