Vesayet mektuplari: 1950 ve 60'lı yıllarda türk ve abd sendikacıları arasındaki yazışmalar

1950’lı yıllarda başlayan ABD sendikacılığının Türkiye’ye yönelik ilgisi, 1960’lı yıllarda artarak devam etti. Dahası ABD sendikacılığı 1960 yıllarda Türkiye sendikacılığı üzerinde ciddi bir etki alanı elde etti. DP döneminde Türk-İş’in ICFTU üyeliğine izin verilmese ve uluslararası sendikal ilişkiler ağır bir kısıtlamaya tabi tutulsa da, Türk sendikacılar ile ABD’li sendikacılar arasında 1950’lerin başlarından itibaren sık sık yazışmalar yapıldı. 1960’larda ise Türk-İş ile AFL-CIO ve AID arasında yoğun ilişkiler yaşandı. Bu tebliğde ele alacağımız yazışmalar, aralarında Şaban Yıldız, Seyfi Demirsoy ve Rıza Kuas’ın da yer aldığı Türk sendikacılarla, aralarında George Meany, Jay Lovestone ve Irving Brown gibi soğuk savaşta ABD dış politikasında da önemli roller oynamış AFL-CIO’nun tanınmış isimleri arasında yapıldı.

Bu çalışmada, kongre davetlerinden, Türkiye’deki sendikal durumu anlatan mektuplara, övgü mektuplarından kişisel isteklere, bilgi ihtiyacından yardım isteklerine, Noel kutlamalarından şikayet mektuplarına kadar çok geniş bir yelpazeye yayılan bu mektupların değerlendirmesi yapılacak. Mektupların biçimsel özellikleri, metin analizi, arka planı ile mektuplarda kullanılan söylem ve ifadeler irdelenerek mektupları yazanların sendikal ve kişisel dünyaları ile mektupların yazıldıkları dönemin özelliklerinin anlaşılması hedeflenmektedir.

Bugüne değin bilinmeyen bu mektuplar, Türkiye-ABD sendikal ilişkilerine başka bir pencereden bakmamıza olanak sağlayacaktır. Türk-İş’in 1950 ve 1960’lı yıllara ilişkin arşivleri yok edildiği için Türkiye’de bulmanın neredeyse imkansız olduğu bu mektuplar ABD arşivlerinden sağlanmıştır. AFL-CIO’nun arşivlerinde yer alan bu yazışmalar dönemin sendikacılarının kişisel özellikleri yanında bir dönemin sendikal ilişkilerinin arka planının daha net görülmesine de yardım edecektir. Dahası bu mektuplar Türkiye ve ABD sendikacıları arasındaki ilişkilerin eşit ilişkiler olarak kurulmadığını ve Türk sendikacıların ABD’li sendikacı ve sendikal örgütleri üstleri olarak algıladığını göstermektedir. Mektuplar soğuk savaş sendikacılığı ve ABD sendikacılığın müdahaleleri açısından da önemli ip uçları sunuyor.

Sendikacılık ,

ABD Sendikacılığı ,

Türk-İş ,

AFL-CIO ,

Trade unionism ,

The US trade unionism’s interest towards Turkey that occurred in 1950’s continued increasingly in 60’s. Moreover, the Turkish trade unionism came under the influence of the US trade unionism profoundly in 1960’s. In 1950’s, DP rule did not allow Turk-Is to become a member of ICFTU and restricted Turkish trade unions’ international relations severely. Against all difficulties, Turkish and US trade unionists corresponded even in early 50’s. In 1960’s, it was established intensive relations between Türk-İş and AFL-CIO. Letters we explore in this essay corresponded between Turkish trade unionists including Seyfi Demirsoy and Rıza Kuas; and the US trade unionists including George Meany, Jay Lovestone and Irvin Brown, who were AFL-CIO’s major figures and played crucial role in terms of US foreign policy during the cold war. In this essay, these letters, which extended in a wide range including letters about the Turkish trade unionism, complimentary letters, personal demands, information, Noel's cards and complaint letters, etc. are analysed. Since there are no archival sources regarding 50’s and 60’s in Türk-İş, many letters have been supplied from the US archives. In order to understand the specifications and trade union approaches of the period we will try to make content, background and discourse analysis. The correspondences have been unknown up to now may contribute discussions on the Turkish-US trade union relations. Moreover, the correspondences show that the relations between Turkish and US trade unionists were not equal and Turkish trade unionists were subordinated to their US correspondents. The correspondences also gave new tangible clues in terms of the cold war trade unionism and interventions of the US trade unionism.
 

US trade unionism ,

Türk-İş ,

AFL-CIO ,