Terkibin muvazenesini arayan bir aydın: peyami safa’nın türk inkılabına muhafazakârlaşan bakışı

Peyami Safa, sadece Türk edebiyatının en önemli romancılarından biri değil, aynı zamanda Türk düşünce tarihinde iz bırakmış özgün kalemlerden biridir. Daha çok romancı kimliğiyle bilinmekle birlikte, yazınsal alandaki üretimi biyografiden çocuk edebiyatına ve Server Bedi adıyla yayımlanan polisiye türündeki yapıtlarına dek uzanır. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında, Cumhuriyet’in olgunlaşmış ve toplumdaki kargaşanın büyük ölçüde durulmuş olmasıyla birlikte Safa, düşünsel çalışmalarına yoğunlaşmıştır. Türk İnkılâbına Bakışlar, yazarın Şark ve Garp mefhumlarını tahlil edip bir sentez düşüncesine ulaşmasının yanı sıra, kendisinin ilk fikrî eseri oluşuyla da ayrıbir öneme sahiptir. 1938’de Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilen ve aynı yıl ilk baskısı yapılan kitap, “inkılâbımızın felsefî bir monografisi” olarak nitelenmiştir. Dolayısıyla bunca önem atfedilen bir kitabın ikinci baskısı için yirmi yılı aşkın bir süre beklenmiş olması düşündürücüdür. 1959 tarihli ikinci baskıda, yazarın metinde pek çok değişikliğe gittiği görülür. Bu makalede, sözü edilen kitapta yer alan tezler gözden geçirilecek ve Safa’nın ekleyip çıkarttığı bölümler saptanarak bunlarüzerinden bir çözümleme yapılacaktır.

Peyami Safa ,

Türk İnkılâbına Bakışlar ,

Kemalizm ,

muhafazakârlık ,

Şark ,

Garp ,