Tarihsellik ve kuramsallık arasında: 1921 ve 1924 anayasalarında kuvvetler birliği/ayrılığı tartışması

Türkiye'de modern anayasa hareketleri çoğu Avrupa ülkesiyle aynı tarihlerde ortaya çıkmış olmasına karşın birçok bakımdan kendine özgü tarihsel ve toplumsal olayların etkilerini taşır. Bunlardan birisi 1921 ve 1924 anayasalarında yer alan kuvvetler birliği ilkesidir. Çoğu yoruma göre bu anayasal ilke dönemin koşulları gereği savunul-muş ve kabul edilmiştir. Bu çalışma, bu yaygın görüşün aksine, 1921 Teşkilat-i Esasiye Kanunu'ndan 1961 Anayasası'na kadar hu-kuksal olarak yürürlükte olan kuvvetler birliği ilkesinin özellikle Ata-türk ve arkadaşları tarafından tarihsel bir gereklilik temelinde değil; kuramsal, felsefi ve normatif temelde savunulmuş bir görüşe dayan-dığını göstermektedir. Çalışmanın birinci ana bölümünde kuvvetler birliğinin bu iki anayasada yer almasıyla ilgili yorumların değerlendi-rilmesi; ikinci bölümünde kuvvetler birliği ve ayrılığı düşüncesinin tarihsel ve kuramsal olarak gelişimi; son bölümde ise Atatürk ve ar-kadaşlarının kuvvetler birliğini savaş koşullarını veya etkin bir yö-netim anlayışının gereği olarak değil, Rousseau'cu bir egemenlik anlayışının sonucu olarak savundukları ele alınmaktadır.

Kuvvetler Birliği ,

Kuvvetler Ayrılığı ,

1921 Anayasası ,

1924 Ana-Yasası ,

Egemenlik ,

Atatürk ,

Although the beginning of modern constitutional movements in Turkey started in the same period with that of many European countries, the Turkish constitutional development bears its own peculiar historical and societal effects in many respects. Among others, one is the existence of the unity of powers in the constitu-tions of 1921 and 1924. A great number of commentators suggest that this was due to consequences of the conditions of that period. This paper argues that, unlike the common interpretation, the con-stitutional principle of the unity of powers in the 1921 and 1924 constitutions was defended on the basis of theoretical, philosophi-cal and normative arguments, rather than on the necessity of such historical facts. The first part of the paper examines widely accepted comments with respect to the unity of powers in these constitu-tions; the second part discusses the historical development of the idea of the separation and unity of powers; the third part argues that the main reason behind the argument defended by Atatürk and his colleagues with respect to the unity of powers rested not on the conditions of war or concern for an effective government, but on a Rousseauian idea of sovereignty.

Unity of Powers, ,

Separation of Powers, ,

The Constitutions of 1921 and 1924, ,

Sovereignty, ,

Atatürk ,