Makale özeti ve diğer detaylar.
Bizans başkenti Konstantinopolis’in en önemli yapısı olan Hagia Sophia Kilisesi’nin tarihi, 4. yüzyılın ilk yarısında birinci, 5. yüzyılın başlarında ikinci, 6. yüzyılda üçüncü yapım evrelerinde izlenir. Osmanlı Dönemine kadar geçirdiği doğal tahribatlara karşın pek çok onarımla ayakta kalabilen kilise, 29 Mayıs 1453’te Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u almasıyla camiye dönüştürülür. Ayasofya, Osmanlı Döneminde kentin en büyük Camii olmasıyla önemini sürdürmüştür. 19. yüzyıla kadar yeni bölümlerin ve mimari öğelerin eklenmesine karşın, büyük depremler yapıda zararlara yol açmıştır. Sultan Abdülmecid’in (1839-1861) yaptırdığı onarımların, yapının günümüze gelebilmesinde payı büyüktür. İsviçre’li iki kardeş mimarın görevlendirilmesiyle 1847 yılında başlayan onarımlar, 1858 yılına dek devam etmiştir. Başta Fossati Kardeşler’in görsel ve yazılı belgeleri ile yayınlarının yanı sıra, aynı dönemde İstanbul’a gelen gezginlerin seyahatnamelerinde gravürler eşliğinde aktardıkları bilgiler, Osmanlı arşivlerindeki kayıtlar, Ayasofya risaleleri ve döne-min ressamlarının Ayasofya konulu tablolarında onarımlar izlenmekte, yapının önemi ortaya konmaktadır.