Osmanlı imparatorluğu döneminde gayrımüslim vatandaşların imar faaliyetleri ve mustafapaşa (sinasos)

1453 yılında Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u almasıyla Osmanlı yönetiminde yaşayan gayrımüslim vatandaşların siyasi-ekonomik ve politik durumları pek çok bilimsel araştırmaya konu olmuştur. Osmanlı imparatorluğu’nun ilk dönemlerinde, gayrımüslimlere bazı haklar tanınmış, bunun yanısıra yeni kilise yapmaları gibi bazı konularda ise yasaklar getirilmiştir. 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılda değişen Dünya düzeni ile birlikte gayrımüslim vatandaşlara yeni ve geniş haklar tanınmıştır. Bu yüzyıllarda ekonomik açıdan da güçlenen özellikle Rum Ortodokslar Anadolu’nun hemen her yerinde çok sayıda yeni dini yapı inşa etmişlerdir. Bu eserler hakkında yapılan bilimsel çalışma sayısı oldukça yetersizdir. 1923’deki Lozan Antlaşması ile birlikte Yunanistan’a göçmek zorunda kalan Rumlar’ın bu dini yapılarından pek çoğu günümüzde terkedilmiş durumdadır.19. yüzyıldaki adı ile Sinasos günümüzde Ürgüp’e bağlı Mustafapaşa adında bir kasabadır. Yerleşimin içi ve yakın çevresinde, 19. yüzyılda inşa edilmiş çok sayıda kilise bulunmaktadır. Aşağıdaki yazıda bu kiliselerden ikisi (Sinasos Manastırı ve Ioannes Thelogos Kilisesi) tanıtılacak, öncesinde Osmanlı idaresi altında yaşayan gayrımüslim vatandaşların durumları özetlenecektir.