Ii. meşrutiyetin ön denemesi: iran meşrutiyet hareketi ve sebepleri (1906)

İran’daki Türk boylarından olan Kaçarların iktidarda olduğu dönemde ilan edilen meşrutiyetin sebepleri ve ilan şekline bakıldı-ğında II. Meşrutiyet ile benzerlik arzettiği görülecektir. Bu sebeple, İran Meşrutiyetini bir ön deneme olarak görmek mümkündür. Osmanlı Devleti’ndeki II. Meşrutiyeti daha iyi tahlil etmek için iki yıl önce Kaçar idaresi tarafından ilan edilen Meşrutiyeti ve İngiltere’nin bu harekete doğrudan müdahalesini ortaya koymak gerekir. İktidardaki Kaçar idaresinin siyasi olarak yıpratılması, ekonomik nüfuzun tesisi ve iç karışıklığın oluşturulmasından sonra bazı gizli teşkilat ve şahıslar ön saflara sürülerek amaca ulaşılmıştır. Bu dönemde İran’da Türklerin iktidarda olması, II. Abdulhamid’in muhtemel Türk-İslâm birliği düşüncesinin başlamadan sona erdirilmesini hatırlatmaktadır. Çünkü her iki ülkede ilan edilen meşrutiyetler ne fakirleşmiş halka refah, ne de aydın ve ulemanın istediği adaleti getirmiştir. Kurtarıcı olarak beklenilen demokratik rejim yerine kendi içerisinde birliği sağlamayan siyasî idareler tesis edilmiştir.

İran ,

İngiltere ,

Kaçar Hanedanı ,

Meşrutiyet ,

Esterabadi Malcom Han ,