Divan şiirinde türkçe kaygısı

Köprülüzâde Mehmed Fuâd (1890-1966), 16. yüzyıl şairlerinden Edirneli Naẓmī divanında “Türkī yi basīṭ” deyimi kullanılarak ni-telenmiş şiirleri bir araya getirip Dīvān-ı Türkī-yi Basīṭ başlığı altında geniş bir önsözle yayımlamıştı (1928). Bu yayım, günümüze değin süregelen büyük yanılgılara yol açtı. Hemen herkes, 16. yüzyılda ciddî bir Türkçecilik akımı başlamış olduğuna inandı ve Naẓmī’nin gerçekten bu başlık altında bir divan düzenlediğini sandı. Oysa aslında Naẓmī, bu şiirleri sadece hüner göstermek için, yani sadece bir oyun olarak “Türkī yi basīṭ” ile yazmıştı. Yazdığı binlerce başka şiirde ise, yabancı kelime kullanmamak veya az yabancı kelime kullanmak gibi bir kaygısı kesinlikle yoktu; ama o şiirlerinde de çeşit çeşit başka tuhaf hünerler göstermişti. Köprülü, bunu pek iyi bildiği halde, dönemin milliyetçilik akımına ayak uydurabilmek için Naẓmī’nin “Türkī yi basīṭ” ile gazeller söylemiş olmasının önemini aşırı derecede abartmaktan kendini alamamıştı. Makalede bu tutum ve bu tutumun yol açtığı yanılgılar ele alınmaktadır.

Divan şiiri ,

Edirneli Nazmi ,

Türki-yi basit ,

Köprülüzâde Mehmed Fuâd ,