Bahçesaray köleleri (17.-18. yüzyıllar)

XVII.-XVIII. Yüzyıllar arası Bahçesaray (Kırım) kölelerini konu edinen bu çalışma kölelik tarihi incelemelerine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Kaynaklarımız Kırım Şer’iyye Sicilleri’nin 1680-1742 yıllarına ait payitaht Bahçesaray’ın 62 yıllık döneminin tereke kayıtlarıdır. Bu devreyi ihtiva eden 10 Sicilin analizi yapılmıştır. Bunlar gruplandırılmış ve terekeli kişi başına düşen köle sayıları ile ilgili diğer bilgiler değerlendirilmiştir. Buna göre: a. Toplam 1121 terekeden 290’ında köle kaydı vardır; o halde kayıtlı her dört kişiden birinin kölesi/köleleri olduğu anlaşılmaktadır. b. Dönemin başlangıcında kayıtlı 93 kişiden 48’inin kölesi vardır ve toplam köle sayısı 312’dir. Kayıtlı her iki kişiden biri köle sahibidir. Kayıtlı kişi başına 6,5 köle düşmektedir. c. İkinci defterde kayıtlı 83 kişiden 48’inin kölesi var. Kayıtlı 1,7 kişiden biri köle sahibi. Toplam köle 277. kayıtlı kişi başına 5,7 köle. d. Üçüncü ve dördüncü defterde kayıtlı toplam 282 kişiden 46’sının kölesi var. Toplam köle 171. e. Beşinci defterde kayıtlı 139 kişiden 50’sinin kölesi var. Toplam köle 222. f. Altıncı, yedinci ve sekizinci defterlerde kayıtlı toplam 405 ki-şiden 72’sinin kölesi var. Toplam köle 239. g. Dokuzuncu defterde kayıtlı 90 kişiden 23’ünün kölesi var. Toplam köle 74. h. Dağınık onuncu defterde kayıtlı 29 kişiden 4’nün kölesi var. Toplam köle 5. b.-c. Grubu devrenin 8 yıllık ilk dönemi, d.-f. Grubu 10 yıllık ikinci; yalnız f. 5 yıllık üçüncü dönemi olarak değerlendirilebilir. g. Örneği devre süresinde bir yıla ait fikir vermektedir.

Kırım ,

Bahçesaray ,

Kölelik ,

Şer’iyye sicili tereke ,