Altay türklerinin destanlarındaki ölüm teması üzerine bazı tespitler

İnsan hayatının üç önemli aşamasından biri olan ölüm, coğrafya, kültür ve inanç faktörleri ayırt edilmeksizin tüm toplumların sanatsal yaratmalarında önemli bir yer edinmiştir. Ölüm, sanatta kimi zaman eserlerin asıl konusunu oluşturur-ken, kimi zaman da diğer konular paralelinde çeşitli vesilelerle karşılaşılan ikincil bir konu olmuştur. Ölümü bu derece po-püler kılan unsurların başında korku ve itaat gibi beşeri duygular yer almaktadır. Zira çoğu inanca göre ölümle birlikte canlılık sona erecektir; öte yandan yeni ve sonsuz bir hayat başlayacaktır. Türk kültürünün çeşitli coğrafya, inanç ve kültür muhitlerin-deki yansımalarına bakıldığında ölümle ilgili inanış ve uygulamaların diğer toplumlardaki gibi yaygın olduğu görülmek-tedir. Bu bağlamda arkaik ve mitolojik unsurları ile Türk des-tancılık geleneği içinde ayrıcalıklı bir yere sahip olan Altay Türklerinin destanlarında, ölümle ilgili oldukça dikkat çekici inanış ve uygulama kodları mevcuttur. Makalede Altay Türklerinin destanlarında ölümün işleniş bi-çimi, ölüm öncesi, ölüm anı ve ölüm sonrası şeklinde üç kesite ayrılarak incelenmiştir. Çalışmaya dönük malzeme Alıp Manaş, Maaday Kara, Altay Buuçay, Er Samır, Ak Tayçı, Malçı Mergen, Kozın Erkeş ve Almıs Kaan adlı destanlardan temin edilmiştir.

Altay Türkleri ,

Ölüm ,

Destan ,

Gelenek ,

İnanç ,

Death, which is one of the three important stages in a person's li-fe, occupies a significant place in every society's artistic creations. From time to time death has been the prime subject of works of art, and sometimes it has been a secondary subject running parallel to other subjects. The major factors which make death a significant popular subject are human emotions like fright and obedience since, according to many beliefs, life as we know it will end with death, but a different life, which is new and eternal, will begin. Analyzing the traces of Turkish culture in different geographies and religious and cultural environments, it can be seen that the beliefs and practices about death are widespread as in other societies. In this regard, Altai Turks' epics, which have a special place in the Turkish epic tradition through their archaic and mythological elements, include many significant beliefs and practice codes. In this article, Altai epics' way of describing death has been analyzed in three parts: before death, the moment of death and after death. The material used in the study has been taken from the epics titled, Alıp Manaş, Maaday Kara, Altay Buuçay, Er Samır, Ak Tayçı, Malçı Mergen, Kozın Erkeş, and Almıs Kaan.

Altai Turks, ,

Death, ,

Epic, ,

Tradition, ,

Epic Narration Tradition, ,

Belief ,