Ilköğretim okullarında yönetimin demokratiklik düzeyi: katılım, özgürlük ve özerklik

Problem Durumu: Demokratik ortamların bireyin özgürce kendini gerçekleştirmesi sürecinde önemli olduğu bilinir. Eğitim örgütlerinin demokratik bir yaşam sürmeleri ve bu bağlamda temel eğitimin verildiği ilköğretim düzeyinde demokratik bir örgüt iklimi öncelikli bir öneme sahiptir. Çeşitli araştırmalar okul yönetiminde işgörenler, yönetime katılabildiklerinde, mesleki açıdan özgür olduklarında ve kendilerine özerklik tanındığında daha yaratıcı, daha üretken ve yüksek işdoyumu sağladıklarını göstermektedir. Bu açıdan ilköğretim okullarının yönetiminin demokratiklik düzeyinin bu okullarda çalışan işgörenlerin (yönetici, sınıf ve branş öğretmenlerinin) görüşlerine dayalı olarak, katılım, özgürlük ve özerklik boyutları açısından değerlendirilmesi araştırmanın problemi olarak belirlenmiştir. Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada amaç ilköğretim okullarının yönetiminin demokratiklik düzeyinin bu okullarda çalışan işgörenlerin (yönetici, sınıf ve branş öğretmenlerinin) görüşlerine dayalı olarak, katılım, özgürlük ve özerklik boyutları açısından saptanmasıdır. Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada, betimsel nitelikli genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın verileri Demokratik Eğilimler Ölçeği (DEÖ) ve Yönetimin Demokratiklik Düzeyini Saptama Anketi (YDDSA)'nin Balıkesir il merkezinde yer alan 32 resmi ilköğretim okulunda 90 yönetici, 400 sınıf öğretmeni ve 347 branş öğretmenine uygulanması ile elde edilmiştir. Araştırma istatistiğinde t-testi ve tek-yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Varyans analizinde aralarında fark çıkan gruplarda farkın kaynağı da Fisher'in Asgari Anlamlı Fark (LSD) testi kullanılarak belirlenmiştir. Araştırma Bulguları ve Sonuçları: Araştırmaya katılan yöneticiler ile sınıf öğretmenlerinin yarıdan fazlası otokratik eğilim göstermelerine karşın branş öğretmenlerinin yarıdan çok az fazlasının demokratik eğilime sahip oldukları görülmektedir. Ayrıca kadın branş öğretmenlerinin, erkek branş öğretmenlerine göre daha demokratik eğilimli olduğu bulgulanmıştır. Yönetime katılım boyutu açısından kadın sınıf öğretmenleri erkek sınıf öğretmenlerine göre katılım sürecini daha demokratik bulurlarken erkek branş öğretmenleri kadın branş öğretmenlerine göre yönetimi daha demokratik bulmaktadırlar. Özgürlük boyutu açısından yönetimin demokratiklik düzeyi cinsiyet değişkenine göre değerlendirildiğinde; yönetici ve sınıf öğretmenlerinin kendi içindeki görüşleri arasında anlamlı bir farka bulgulanmamasına rağmen branş öğretmenlerinin kendi içinde görüşleri arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Hem erkek hem de kadın yöneticiler ile branş öğretmenleri, özerklik açısından yönetimin "çoğu zaman" demokratik olduğunu vurgularken, sınıf öğretmenlerinin görüşleri arasında cinsiyete bağlı anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Kadın sınıf öğretmenleri erkeklere göre yönetimi özerklik boyutunda daha demokratik algılamaktadırlar. Öneriler: Araştırmada ulaşılan sonuçlara dayalı olarak ortaya konulan sorunların çözümüne yönelik konu ile ilgili taraflara katkı sağlayabileceği düşünülen önerilerden bir kaçı şunlardır: Öğretmen ve diğer personel okulda kendi iradesi ve değer yargılarıyla görevinin doğasına uygun eylemlerde bulunmaları konusunda desteklenmeli ve özendirilmelidir. Katılım, özgürlük ve özerkliğin kapsam ve uygulamalarının işleyişi, denetmenler tarafından özenle kontrol edilerek, etkililiğinin arttırılmasına yönelik rehberlik süreci etkin hale getirilmelidir.

Demokratik Eğilim ,

Yönetime Katılım ,

Öğretmen Özgürlüğü ,

Öğretmen Özerkliği ,

Yönetimin Demokratikliği ,

Statement of the Problem: Importance of democratic environments in process of individual self-realization freely is known to be important. Leading a democratic life for educational organizations and in this context at the elementary school level a democratic organization climate has primary significance. Various researches indicate that administrative employees become more productive and feel occupationally fulfilled when they participate in the school administration, when they are more free and when their autonomy is recognized. In this respect, evaluation of the level of democracy of primary school administrations based on the employees' opinions working in these schools (administrators, classroom and subject-area teachers), in terms of participation, freedom and autonomy dimensions determined as the research. Purpose/ Research Question of the Study: The aim of this study is to determine the level of democracy of primary school administrations based on the employees' opinions working in these schools (administrators, classroom and subjectarea teachers), in terms of participation, freedom and autonomy dimensions determined as the research. Methods: In the study, descriptive survey method was used. The data were gathered using a Democratic Tendencies Scale (DTS) and a Detection Survey of Administration's Democracy Level (DSADL) from 90 administrators and 400 classroom and 347 subject-area teachers in 32 public elementary schools in the city of Balıkesir. In the research statistics, t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used. Post-hoc Fisher's least significant difference (LSD) test was used to determine the source of the difference determined by the analysis of variance. Findings/ Results: Although more than half of the classroom teachers and administrators participated in the study exhibit autocratic tendency, it has been seen that just a little more than half of the subject-area teachers have democratic tendency. In addition, it has been found that female subjectarea teachers have more democratic tendencies than the male counterparts. Considering the participation to administration dimension, female classroom teachers found participation process more democratic than the male counterparts, while male subject-area teachers found administration more democratic than the female counterparts. Evaluating democracy level of administration in freedom dimension in terms of gender variable; although there is no significant difference between the views of administration and classroom teachers was found, there is a significant difference between the subject-area teachers opinions. Both male and female administrators and subject-area teachers emphasized that administration is "most of the time" democratic in terms of autonomy level, while gender-related significant difference between the opinions of classroom teachers has emerged. Female classroom teachers perceive administration more democratic than male in terms of autonomy dimension. Conclusions/Recommendations: Based on the results of the study, several of the suggestions that were thought to contribute to the solution of problems related to the subject considered are as follows: Teachers and other staff at the school should be supported and encouraged to involve in appropriate activities with their own will and standard of judgments. Scope of participation, freedom and autonomy and functioning of their application should be meticulously controlled by school inspectors; guidance for increasing the effectiveness of the process must be efficient.

Democratic Tendency, ,

Participation To Administration, ,

Freedom Of Teacher, ,

Autonomy Of Teacher, ,

Democratization Of Administration ,