Iktisadî kalkınma yolunda öncü bir danışma organı: âlî iktisat meclisi

Türk Hükümeti, 1920'li yılların sonunda gerek özel girişimin elindeki sermaye birikiminin yetersizliği, gerekse de 1929 dünya buhranı sonucu artan iflaslar nedeniyle özel kesimin beklenen sanayileşmeyi gerçekleştiremeyeceğini düşünmüştür. İktisadi politika arayışları kurulan Serbest Fırka'nın beklenenden fazla ilgi görmesiyle hızlanmış ve sanayileşmenin hızlandırılması aynı zamanda siyasi bir gereklilik olmuştur. Serbest piyasa ekonomisi çerçevesinde sadece piyasa güçleri ile ulusal bir iktisat politikası izlenemeyeceği açıktır. Bu amaçla politik kararların alınacağı, gerekli bilgilerin sağlanacağı ve baskı gruplarının da karar alma sürecine dâhil edileceği kurumlara ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu çalışmada kurumsallaşma çabaları sonucunda kurulmuş örgütlerden biri olan Âli İktisat Meclisi (ÂİM) konu edilmiştir. 19. yüzyılda Avrupa'da kurulan örnekleri gibi Türkiye'de kurulan ÂİM'nin de iktisadi açıdan düzenleme ve geliştirme amacıyla gerçekleştirilmesi gereken iktisadi gelişmeleri tespit ederek bir program oluşturması beklenmiştir. 1927 yılında kurulan ÂİM'nin yaptığı çalışmalarla Türk iktisat tarihi içinde önemli yere sahip kanunların hazırlanması ve örgütlerin kurulmasında etkili olduğu söylenebilir. Bu nedenle çalışma ÂİM'ni ortaya çıkaran iç ve dış koşulları betimleyen kısa bir açıklama ile başlamakta ve ÂİM'nin araştırmaları sonucunda hazırlanan raporların önemli sonuçlarını vurgulamaktadır. Ülke genelinde araştırmalar yaparak, sanayi ve ticaret alanına ilişkin raporlar hazırlayan ÂİM, Avrupa'daki örneklerinden farklı olarak, sınıfsal çıkar çatışmalarını uzlaştırmaktan ziyade özel kesimin bazı isteklerinin hükümete intikali için bir kanal olmuştur.

Âlî İktisat Meclisi ,

Şakir Kesebir Plânı ,

Âlî İktisat Meclisi Raporları ,

1929 Dünya Buhranı ,

Sümerbank ve KİT ,

For both the deficiency of the capital accumulation in the hands of the private enterprise and the increasing bankruptcies happening due to the 1929 Great Depression as well, Turkish Government had considered that the private enterprise wouldn't realize the expected industrialization. The trials for the economic policies had accelerated by the founded Free Republican Party's (FRP) support more than the expected and the acceleration of the industrialization had become a political necessity as well. This study evaluates the Supreme Assembly of Economics (SAE), an organization which had been founded as a result of the institutionalization attempts. Like the examples founded in the 19th century, Europe, it had been expected that the SAE's commitment of a program by the aim of the organization and development economically. It can be mentioned that SAE had been effective on the establishment of the important organizations and the laws in the Turkish Economic History. For this reason, the study begins with a short explanation describing the domestic and foreign reasons exposing SAE and underlines the important results of the reports prepared by the inquiries of SAE. Preparing reports about the industrial and commercial fields by committing inquiries in whole of the country, SAE, unlike its counterparts in Europe, had been a channel for the transition of the demands of the private enterprise through the Government than the conciliation of the interests of the class conflicts.

Supreme Assembly of Economics, ,

Şakir Kesebir Plan, ,

The Reports of The Supreme Assembly of Economics, ,

The 1929 Great Depression, ,

Sümerbank and Public Economic Enterprise(s) ,