Karapapak türkleri

Kıpçak Türklerinin bir alt uruğu olan Karapapakların tarihi, yaşadıkları Kafkasya, Doğu Anadolu ve İran coğrafyasının tarihi ile çok ilgilidir. Bu bölgelerde yaşanan her gelişmede etken rol üstlenmişlerdir. Bu nedenle Karapapakları tanımak, onların başına gelenleri bilmek, Türk tarihini daha iyi anlayıp, günümüzdeki bölgesel meseleleri daha iyi yorumlamak bakımından büyük önem arz etmektedir. Kafkasya ve çevresinin muhtelif milletler tarafından defalarca işgal edilmesi, çeşitli siyasî taksimatlara tabi tutulması, Kafkas halklarının sık sık ülkeler aşırı göçe maruz bırakılması Karapapakları çok etkilemiştir. Onların iyi savaşçı olmaları hem Osmanlı, Safevî ve Kaçar Türk yöneticileri hatta Ruslar gibi hâkim unsurlar tarafından kıymetli görülüp zaman zaman istismara vardırılarak kullanılmış (çeşitli milletlere, hatta Türk devlet ve topluluklarına karşı savaştırılmışlardır), hem de bazı dönemlerde tehlikeli görülerek uzaklaştırılmalarına ve sürgün edilmelerine sebep olmuştur. Bu sebepledir ki, Karapapaklar çeşitli bölgelere dağılmış halde yaşamaktadırlar. Muhtelif dönemlerde Azerbaycan, Gürcistan ve İran Türk devlet veya hanedanları yanında büyük güç odakları olmakla birlikte kendilerine has ‚Kazak-Şemşeddin Hanlığı‛, ‚Borçalı Sultanlığı‛ gibi hanlık ve sultanlık da kurmuş olan Karapapaklar, günümüzde topluluk hâlinde Gürcistan'ın Borçalı, Azerbaycan'ın Kazak-Şemşeddin, İran'ın Sulduz, Türkiye'nin Kars-Ardahan-Iğdır, Kazakistan'ın Güney Kazakistan Eyaleti olmak üzere beş ülkede yerleşiktirler. Uzun süreli bir çalışmanın neticesinde, Karapapaklar hakkındaki bilinen ana ve tali kaynakların yanı sıra, Rusya, Gürcistan, Kazakistan ve İran'da yayımlanmış ve bugüne kadar pek ulaşılamayan kaynaklar toplanmıştır. Ayrıca İran'da bulunan bir elyazması esere de ulaşılmıştır. Bu yazıda, mevzusu aynı olan fakat ayrı ayrı yerlerde bulunan kaynakların bir araya getirilerek, incelenmesiyle ve değerlendirilmesiyle Karapapak Türkleri'nin tarihi ve kendilerine has özellikleri hakkında ulaşılan önemli sonuçlar ele alınmıştır.

Karapapak Türkleri ,

Karapapaklar ,

Terekemeler ,

Borçalı ,

Sulduz ,

The history of small tribe Karapapaks, sub-ethnic group of Kipchaks are directly connected with the territories of Caucasus, East Anadolu (Anatolia) and Iran where they had lived. They played the active role in every progress of this territory. That's why studies on Karapapaks, their history have an enormous importance in researching Turkic history and explaining regional problems of nowadays in the best way. Population transfer of Karapapaks, their move to the very remote regions by force, various political repressions by the Caucasus and different states told on Karapapaks greatly. Besides, being excellent equestrians and soldiers, they were got hired on service in various armies by the governors of Ottoman Empire, Safavids and Kajars and even by Russians (they were made to battle against different nations, even Turkic states), and it was the main reason to make move away and repress them. Therefore, now Karapapaks live in different regions. Karapapaks, who were the main force of the states or the dynasties of Azerbaijan, Georgia and Iran Turks in different periods and who created the khanates as ‚Kazak-Şemşeddin‛ and ‚Borçalı Sultanate‛ now live in different 5 countries: Borçalı of Georgia, Kazak-Şemşeddin in Azerbaijan, in Sulduz of Iran, Kars-Ardahan-Iğdır of Turkey, and in the Southern Kazakhstan of the Republic of Kazakhstan. In the results of long-term researches, besides of primary and secondary sources about Karapapak Turks we have collected unachieved materials published in Russia, Georgia, Kazakhstan and Iran. Also we achieved a new manuscript published in Iran. This article deals with the results collected from researches of different sources about history of Karapapaks and their national peculiarities.

Karapapak Turks, ,

Karapapaks, ,

Terekeme, ,

Borçalı, ,

Sulduz ,