Gösteren ve gösterilen boyutlarıyla türkçede ‚güzellik‛ kavramı üzerine

Bir dilin gerek kendine ait gerekse ödünçleme ile edindiği leksik birimleri, kavramsallaşma sürecinde, o dilin ait olduğu milletin kültürüyle işlenir. Bu nedenle bir milletin herhangi bir kavrama ilişkin düşünüş ve algılayışı, söz konusu kavramın dildeki göstergesinin/göstergelerinin belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Bundan hareketle örneğin, aynı dilin iki farklı lehçesinde bir kavramı işaretleyen dil göstergeleri, ortak kültürden beslendiği ve kolektif şuurla işlendiği için, lehçenin birinde bu kavrama birinci dereceden işaret eden göstergenin diğer lehçede yine birinci veya ikinci dereceden aynı kavramı işaretlediği görülecektir. Bu bağlamda Türk kültüründen beslenen Türkçenin lehçelerinde, bir kavramı işaretleyen göstergelerin gösteren ve gösterilen boyutlarındaki benzerlik, işaretlenen kavramın Türk kültüründe ve şuurunda nasıl değerlendirildiğine dair bilgiler sunacaktır. Bu çalışmada Türkçede güzellik kavramına işaret etmek üzere seçilen göstergeler, Türk kültüründeki güzellik algısı açısından değerlendirilmiş ve Türkçenin farklı lehçelerinde ‚güzellik‛ kavramına işaret eden göstergeler karşılaştırılmıştır. Bunun için öncelikle standart Türkiye Türkçesindeki ‚güzel‛ göstergesinin anlam dünyası ortaya konulmuş sonra Türkiye Türkçesinden hareketle diğer lehçelerin güzellik kavramıyla ilgili göstergeleri, milli kültür ve algılayış göz önünde bulundurularak değerlendirmeye alınmıştır.

Türkçe ,

Güzellik ,

Kavram ,

Gösterge ,

Milli kültür ,

Lexical units of any language that both own and acquired by loaning are shaped by culture of nation speaking this language at conceptualization process. Therefore, a nation's consciousness and perception relating to any notion plays a significant role on detection about sign/signs of this notion. Based on this, for instance, linguistic signs in two distinct dialects of any language referring to same concept, for emanated from common culture and are treated by collective conscious, it is seen that first sign in one dialect that refere this concept is same first and second sign in another dialect. In this context, resemblance on aspects of signifier and signified of a sign that refers to any concept in dialects of Turkish, originating from Turkic culture, presents informations about the signified concept how is considered by Turkic consciousness and culture. In this paper, selected signs in order to refer to "niceness" concept in Turkish were considered in terms of perception for niceness in Turkic culture and signs relating to concept of niceness in distinctive dialects of Turkish were compared. For this case, firstly semantic scope of "güzel" sign in standart Turkish of Turkey was presented. Then, signs relating to beautiful concept in other Turkish dialects were dealt with by taking into consideration national culture and perception .

Turkish, ,

Niceness, ,

Concept, ,

Sign ,