Erken cumhuriyet dönemi tiyatro yapıtlarında ideolojik işlev

Bu çalışmada cumhuriyetin ilk yıllarında devlet tarafından sipariş veya yarışma yoluyla teşvik edilerek yazdırılmış, geçmişe ait hukuksal düzenin hicvini konu alan üç tiyatro yapıtı analiz edilmiştir. Bu çalışma yeni cumhuriyetin, kendi ideolojisini halka yaymak ve benimsetmek için sanattan nasıl yararlandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Cumhuriyet'in ilk döneminde, gazete, dergi gibi başka araçların ulaşamadığı taşrada sergilenmek üzere yazılan tiyatro yapıtları eskiyi hicvederken, yeni dönemin kazanımlarını halka benimsetmeyi amaçlamaktadır. Bu tiyatro oyunları özellikle, geleneksel popüler kültürde bir figür olarak yer alan ve uzun dönemde, devletin otoritesine karşı halkın potansiyel ya da pasif direnme araçlarından birisi olarak değerlendirilebilecek kadı hikâyelerinin yarattığı zeminden faydalanmıştır. Yani, kadıların adaletsizliği üzerine odaklanan ve "kadı fıkraları" olarak anonimleşmiş eleştiriyi, Osmanlı kadısının adaletsizliğine ve eski hukuki sürecin yozlaşmışlığına dayandırmaktadır. Ayrıca rüşveti, yolsuzluğu yurttaşlara kötü muameleyi engelleyecek, kadın ve erkeğe eşit bakacak bir düzenin kurulduğunu müjdeleyen oyunlarda, örtük biçimde yargıç yansızlığı, kanunların üstünlüğü ve genelliği dile getirilmeye çalışılmıştır.

Kadı ,

Cumhuriyet ,

Hiciv ,

Halk Komedisi ,

This study examines three theatrical productions about the satire of the previous legal order and which were made written by the state through order and contests in the early republican period. This study aims to reveal how the new republican order made use of the art to disseminate the ideology to the public and to get it accepted. In the early republican period, the theatrical products written to be performed in the rural areas where there was no access to other media tools such as newspaper and journal, aimed to get people adopt the acquisitions of the new period while satirizing the previous situation in the meantime. Such theatrical products especially took advantage of the base created by the kadi stories which constitute a figure in the traditional popular culture and could be considered as one of the potential or passive resistance tools of the public against the state authority. In other words, the genre of satire, focused on the injustice of the kadis and anonymized as the "kadi jokes", is actually based on the injustice of the Ottomam kadi and the corruptness of the previous legal order. Moreover, impartiality of the judges, generality and rule of law were expressed implicitly in the dramas heralding the established system which was based on the prevention of bribe, corruption, ill-treatment and on the equality of women and men.

Kadi, ,

Republic, ,

Satire, ,

Folk Comedy, ,

Theatre ,