Xix. yüzyıl kars yapılarına baltık mimari üslubunun yansıması

XIX. yüzyılın tarihi, siyasi, ekonomik ve sanatsal anlamda geçirdiği hızlı değişim özellikle Avrupa ülkeleri arasında etkilerini günümüze kadar sürdüren önemli sonuçlar doğurmuştur. Özellikle Paris merkezli sanat akımları, yüzyılın ikinci yarısında birbirini izlerken Doğu’nun güçlü imparatorluklarından biri olan Osmanlı Devleti de bu hızlı değişime ayak uyduramayarak günden güne hakimiyet kurdukları toprakları bir bir kaybetmeye başlamıştır. Yüzyılın başlarında Osmanlıların Ruslarla giriştikleri savaşlarda başlayan toprak kayıpları, 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından sonra Rusların Balkanlar ve özellikle Doğu Anadolu’da büyük toprakları işgalleriyle sonuçlanmıştır. Kırk yıl süren işgal döneminde Ruslar eline geçen Kars, Ardahan, Sarıkamış, Batum gibi Osmanlı şehirlerinde bu yayılımcı siyasetin somut sonuçları ortaya çıkmıştır. Özellikle şehirleşme, tarım, ticaret alanındaki uygulamalarında Ruslar, bazı yeni yöntemler denemişler işgal ettikleri bu şehirlerde. Mimari açıdan Kars’ta, mevcut şehrin yanına, düzenli cadde ve sokaklarıyla, resmi ve halka yönelik konut tipleriyle hatta burayı güneye inmek için çok önemli bir ikmal merkezi yapmak suretiyle inşa ettikleri pek çok parçadan oluşan tren istasyonu ile yepyeni bir şehir meydana getirmişlerdir. Kuzey Avrupa’da Baltık (Hollanda, Danimarka, İsveç, Norveç) stilinde uygulanan yapı tipleri, Rus mimari anlayışıyla yeni bir biçimsellik kazandırmış bu dönemin Kars yapılarına. Geleneksel Osmanlı yapı sisteminden çok farklı şekildeki bu uygulamalar, taş binalarda; paye, korniş, konsol, silme, kapı ve pencere çevrelerinde, alınlıklarda, saçak ve saçak altlarında, subasman, baca, çatı şekillerinde tamamen yepyeni bir anlayışın temsilcileri olarak kendini göstermiştir. Geç Avrupa stili dediğimiz Neoklasik üslup ile yerli Kafkas üsluplarının kaynaşımı olan ve ağırlıkla Baltık yöresinde uygulama alanı bulan bu üslubun Anadolu’daki ilk imar gören bir şehirde uygulanmış olması bu bildirinin konusunu teşkil etmektedir.

Yansıma ,

Kars ,

Oblast ,

Baltık Üslubu ,

The rapid transformation observed in historical, politic, economic and artistic developments in the nineteenth century left deep impacts on the European societies. While Paris-centered artistic movements and traditions followed each other during the second half of the nineteenth century in Europe, the Ottoman Empire as one of the most powerful states of the eastern world was not able to cope with this rapid development occurring the west. As a result, the Ottoman Empire gradually started to lose the dominion of the lands that once ruled. The loosing of the control of lands, which started with wars between the Ottoman and Russians in the beginning of the nineteenth century, eventually led to the Russian occupation of the Ottoman lands in the Balkans and eastern Anatolia after the Ottoman-Russian war in 1877-1878. After the Russian control of the Ottoman cities of Kars, Ardahan, Sarıkamış and Batum for about forty years, the expansionist policy started to give its results, particularly in the fields of urbanization, agriculture, and commerce. In terms of architecture, completely new city was formed in Kars in order to make the city an important transitional point that gave access to the south. In addition to the previously existing buildings, new structures such as railway station composed of various parts, regular streets and roads, official and public monuments, and houses. The Russian architecture of this period, which had clear influences from the building types and styles of the Baltic countries in northern Europe (Holland, Denmark, Sweden, and Norway) gave a new meaning to the Russian architecture, as well as the architecture of Kars during this period. These new features contrasting the traditional scheme of the Ottoman architecture are best manifested in the stone-built structures. This completely new trend can be seen in the pillars, cornices, consoles, pediments, fringes, plasters, frames of windows and doors, podiums, roofing systems and chimneys of the stone-built structures. The city of Kars is one of the first Anatolian urban centers where this distinctive Baltic style composed of the combination of the Late European Neo-Classical and the local Caucasian styles, which was mainly adopted in the Baltic region was used. Thus, this essay aim to examine these Baltic influence architectural styles observed on the nineteenth century buildings built in Kars.

Reflections, ,

Kars, ,

Oblast, ,

Baltic Style. ,