Klasik islam coğrafyacılarına göre ‘ağrı ve cûdî dağları’

VIII. yüzyılın başlangıcından itibaren Müslüman coğrafyacılar, diğer birçok yerlere ek olarak, Ağrı Dağı hakkında az da olsa bir takım bilgiler vermişlerdir. Bu çalışmada, klasik coğrafya kitaplarının Ağrı Dağı, ve onunla ilgili olduğu kadarıyla Cudi Dağı hakkında verdikleri bilgiler sunulmuştur. Bunlara, orta çağdaki batılı bazı seyyahların ve modern araştırmacıların konu hakkında vermiş oldukları bilgiler de ilave edilmiştir. Bu sebeple klasik bilgilerin ışığında modern iddiaların karşılaştırılmasına imkân bulunmuş ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. 1. Klasik coğrafya eserlerinde Büyük ve Küçük Ağrı dağları, ‘Cebelu’l- Hâris’ ve Cebelu’l- Huveyris’ olarak geçmektedir. 2. el-Hâris dağı çok yüksek, tepesine çıkılması imkânsız ve karlıdır. Yerleşime uygun olmamakla birlikte, çevre halkı el-Hâris veya el-Huveyris dağının eteklerindeki ormanların odun ve hayvanlarından istifade ederler. 3. Nuh Peygamberin gemisinin karaya oturduğu yer ‘Cudi’ dağıdır. Cudi dağı da Musul bölgesinde ‘Cezirutu İbni Ömer’dedir. 4. Nuh Peygamber ve çocuklarının inşa ettiği ‘Semânîn’ köyü, Cudi dağı eteklerindedir. 5.’ Karda’ (Gordyene= Süryanice: Kardu, Ermenice: Kordukh) bölgesi, Cudi dağının bulunduğu yerdir. 6. Örnek aldığımız Batılı seyyahların ifadelerinin, Ermeni-Hıristiyan inanç ve geleneklerine uygun olarak kaleme alındığı müşahede edilmektedir.

Ağrı ,

Cudi ,

Nuh ,

Seyyâh ,

Coğrafya ,

Nuh’un Gemisi ,

Ermeni ,

From beginning 8th century, Muslim geographers had introduced Aghri Dagh (Mount Aghri) in addition to other many places. In my paper, I will present the knowledge what these geographical books had presented about Aghri Dagh and Djudi Dagh (Mount Djudi) that was related Aghri Dagh. Besides, the knowledge that some occidental travelers in medieval and modern researchers had given about this subject will be presented. So, on the light of classical knowledge, we will enable to compare some modern assertions. Below results have come out clearly by the records of Muslim geographers and others. 1) ‘Mounts of Grea’t and ‘Little Aghri’ were recorded as ‘Djabal al-Hârith’ and ‘Djabal al-Huwayrith’ in classical geographical books. 2) ‘Djabal al-Hârith’ is very high and always snowy and is impossible to climb its top. Although the settlement isn’t appreciated there, the surrounding peoples have benefited from woods and animals of the forests on foots of them. 3) The place that ‘Noah’s Ark’ had run aground is ‘Mount Djudi’. Mount Djudi also is in district of ‘Musul’ in ‘Djazîrat ibn ‘Umar’. 4) The ‘Thamânîn’ village that was built by Noah and his children is on the foot of Mount Djudi. 5) District of ‘Gordyene’ is on the same place with Mount Djudi. 6) The statement of occidental travelers who we sampled is suitable with beliefs and traditions of Armenian-Christian.

Aghri, ,

Djudi, ,

Traveler, ,

Geography, ,

Noah, ,

Noah’s Ark, ,

Armenian ,