"bölünmez bütünlük ilkesine" aykırılık nedeniyle yasaklanan siyasal partilerin yasaklanma kararlarının avrupa insan hakları sözleşmesine uygunluğu

Bu çalışmada Türk Anayasa Mahkemesince "bölünmez bütünlük ilkesi"nin ihlali gerekçesiyle kapalına kararları verilen siyasal partilerin yasaklanma kararlarının Avrupa tnsan Hakları Sözleşmesine uygunıugu incelenmiştir. Bu baglamda kapalına kararları Sözleşmeye aykın bulunan Türkiye Birleşik Komünist Partisi, Sosyalist Parti, Özgürlük ve Demokrasi Partisi, Demokrasi Partisi, Halkın Emek Partisi ve Sosyalist Türkiye Partisi üzerinde yogunlaşılnuştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Sözleşme kapsamında siyasal partilerin faaliyet alanlarının sınırlanmn çizilmesinde, "siyasal partilerin şiddet kuııanmayı teşvik eımesi ya da anayasal düzeni şiddet kullanarak degiştiemek istemesi"ni temel alnuştır. Strazburg Mahkemesi aynca, siyasal partilerin demokratik düzen içinde her tUr düşünceyi ifade edebilecegi prensibini ve bunun Sözleşmenin koruması altında oldugu sık sık vurgulanrnıştır.

Siyasal partilerin kapatılması ,

bölünmez bütünlük ilkesi ,

anayasal düzeni şiddet kuııanarak degiştirme ,

iç hukukun ulusalüstü hukuka uygunlugu ,

AIHS ,

Winding up of political parties ,

the principle of undivided unity ,

In this article, the decisions of the Turkish Constitutional Court that dissolve political parties due to their violation of the "principle of undivided unity" have been examined in terms of their confonnity with the European Convention for the Protection of Human Rights. in this context, the cases of theTurkish United Communist Party, the Socialist Party, the Freedom and Democracy Parıy, the Democracy Party, the People's Labour Party and the Socialist Turkish Party have been examined where İl was decided that the decisions of Turkish Constitutional Court were in conflict with the Convention. According to the ECHR, borders of political parties activities has to be limited with reference to "their encouragement for violence or their wish to change of constitutional order with violence". The Strasbourg Court reiterated the principle that political parties in a democratic society can express every thoughlS that are protected by the Convention.

changing the constitutional order with violence ,

confonnity of national to international law ,

ECHR ,