Ibn melek’in mebāriḳu’l-ezhār şerḥu meşāriḳi’l-envār’ındaki şerh yöntemi ve eserin hadis şerh literatüründeki yeri

Bu çalışma, Anadolu Beyliklerinden Aydınoğulları (707-829/1308-1426) döneminde yetişmiş çok yönlü bir bilgin olan İbn Melek'in (ö.821/1418'den sonra) Mebāriḳu'l-Ezhār adlı hadis şerhini konu almaktadır. Bu şerh eṣ-Ṣaġānī'ye (ö.650/1252) ait Meşāriḳu'l-Envār adlı derleme hadis eseri üzerine kaleme alınmıştır. Her iki eser de Osmanlı medreselerinde ve bilhassa dâru'l-hadislerde asırlarca ders kitabı olarak okutulmuştur. Makalede eserin yapısal özellikleri ve şerh metodu tahlil edilmiş ve hadis şerh edebiyatındaki yeri tartışılmıştır. Buna göre Mebāriḳu'l-Ezhār, esas aldığı metindeki rivayetlerin anlaşılması için sarf, nahiv, lügat, hadis, fıkıh, usul-i fıkıh, kelam ve tefsir gibi ilimler çerçevesinde kısa ve özlü bilgiler içeren, pedagojik değeri yüksek, işlevsel ve kısmen özgün bir eserdir. Ancak muhtevası, sistematiği, yazılış amacı ve hedef kitlesi göz önüne alındığında, en-Nevevī (ö.676/1277) ile birlikte ilk olgun örneğini verdiği kabul edilen klasik hadis şerhleri içinde değerlendirilmemelidir.

İbn Melek ,

eṣ-Ṣaġānī ,

Mebāriḳu’l-Ezhār ,

Meşāriḳu’l-Envār ,

Şerh ,

Hadis ,

The purpose of this article is to analyze the method and structural properties of a hadith commentary (sharḥ) entitled Mabāriq al-Azhār by Ibn Malak (d. after 821/1418), a scholar who lived in the era of the Aydınoğulları (707-829/1308-1426), one of the Anatolian Turkish principalities, and to discuss its place in the literature of hadith commentaries. This work is a commentary on al-Ṣaghānī's (d.650/1252) Mashāriq al-Anwār, a well-known compilation of hadith. Both works were used at Ottoman madrasas and particularly the dār al-ḥadīths for centuries. Mabāriq al-Azhār can be described as a concise, pedagogical and functional textbook of hadith. Nevertheless, it should not be considered as a classical and original hadith commentary. Rather, it seems to be a secondary work, not only in terms of its content and structure, but also with regard to its target readership.

Ibn Malak, ,

al-Ṣaghānī, ,

Mabāriq al-Azhār, ,

Mashāriq al-Anwār, ,

Sharḥ, ,

Hadith ,